Comeza a andaina do Pacto para a Reestruturación do Sistema Sanitario Público, que o Goberno Vasco xa ordenou hai uns meses e que agora é o Parlamento Vasco. O Conselleiro de Saúde presentou o borrador o pasado 5 de setembro a sindicatos, partidos políticos, colexios profesionais sanitarios, universidades, plataformas de pacientes e plataformas empresariais. Púxose en marcha, por tanto, o cronómetro e púxose en marcha o plan definitivo que a Mesa de Saúde debe elaborar nos próximos meses en colaboración.

Mentres tanto, o debate sobre as características e medidas que debe ter Osakidetza e o seu Pacto de Reordenación converteuse nun tema recorrente na sociedade. Hai tempo que se escoitan os malestares e as inquietudes que xera o mal funcionamento do sistema, tanto entre pacientes como entre profesionais. Dous altares que coñecín nos últimos meses a través da prensa me asustaron. Por unha banda, nunha rolda de prensa de xullo, representantes dun sindicato recoñecido recoñeceron a necesidade de "flexibilizar" o coñecemento do eúscaro, xa que a situación actual provoca "discriminación" contra algúns traballadores. Doutra banda, unha plataforma de traballadores da sanidade publicou un manifesto no que se despreza o valor da lingua (eúscaro), quitando importancia á relación comunicativa entre pacientes e profesionais sanitarios.

En primeiro lugar, a Saúde en si mesma é un dereito universal recoñecido pola Organización Mundial da Saúde no século XX e un dos seus alicerces é a atención sanitaria. Os sistemas que deben garantir esta atención teñen como obxectivo curar, diminuír ou paliar os malestares de saúde da sociedade, para o que é necesario que o paciente e o sistema enténdanse. É dicir, segundo a evidencia científica, a paridade lingüística entre o paciente e os profesionais é importante para que todos os procesos que se producen na sanidade leven a cabo de forma eficaz e segura. De feito, este criterio é a referencia da calidade comunicativa, e non é só unha característica concreta da saúde, senón unha característica mínima de calidade que calquera servizo debe cumprir. Por iso, necesitamos profesionais bilingües que ofrezan unha atención de calidade aos pacientes euskaldunes.

En segundo lugar, o eúscaro é tamén a lingua propia, oficial, do País Vasco. Por tanto, todos os vascos e vascas teñen dereito a coñecer e utilizar o eúscaro, así como a relacionarse en eúscaro coa administración. Neste sentido, a atención sanitaria tamén se debe ofrecer, ofrecer e garantir en eúscaro: oral e escrita, en todos os niveis do sistema sanitario (tanto en atención primaria como hospitalaria), en calquera lugar e en calquera momento. De non ser así, poríase en risco a exclusión dos vascos, xa que a calidade e equidad da nosa atención veríase seriamente comprometida se comparásemos o castelán cos pacientes cun idioma de comunicación por defecto.

En terceiro lugar, a precariedade dos traballadores e traballadoras do sector sanitario non é un problema illado que se produce na CAPV, senón que se trata dunha cuestión que está presente no sistema nacional de saúde de todo o Estado español. Baga, definitivo xeneralizado na contratación. Biga, falta de estabilidade nos persoais. Higa, as convocatorias limitadas de oposicións e a súa longa resolución (e non esquezamos que algunhas delas están actualmente xudicialmente investigadas por indicios de amigabilidad). Laga, a falta de previsión a longo prazo da formación sanitaria especializada.

En definitiva, non lle quitemos ao eúscaro a importancia que ten na comunicación e a relación clínica, xa que é unha importante garantía de calidade do sistema. Merecemos un sistema sanitario sen discriminacións que manteña a xustiza social. O eúscaro non é responsable dos problemas do sistema de saúde, nin tampouco da situación da clase traballadora. Os dereitos lingüísticos dos euskaldunes non deberían ser discutibles.

Por último, desde o Grupo de Recoñecemento denunciamos estes discursos que infravaloran o eúscaro e en colaboración coa plataforma Euskal Herrian Euskaraz estamos a traballar para determinar cales son as minorías que o eúscaro debería ter no sistema sanitario.

Unai Larrinaga Torrontegi, Membro do Movemento Aoiz