Recentemente celebramos en Vitoria-Gasteiz unhas xornadas de acollida ao mundo do eúscaro, organizadas polo Consello de Euskalgintza e o Goberno Vasco. Un dos principais retos actuais do proceso de revitalización do eúscaro é facer aliados aos novos cidadáns que veñen a nós para conseguir ese obxectivo. É dicir, para fomentar o coñecemento e o uso do eúscaro, é fundamental ofrecer aos recentemente chegados unha acollida lingüística axeitada que facilite a transmisión e a aprendizaxe do eúscaro, así como a súa incorporación á comunidade do eúscaro como membro activo. A inclusividad e a participación social son fundamentais para que a política lingüística relacionada co eúscaro sexa un éxito e, para iso, necesitamos metodoloxías e políticas máis eficaces. Por certo, non o deixemos só ás costas dos recentemente chegados, toda a responsabilidade da revitalización do eúscaro, xa que a xestión e a acollida deberían ser apropiadas en todas as situacións nas que a variable da lingua aparece, desde as administracións até as empresas e institucións de todo tipo, mostra da importancia que se lle dá á xestión das linguas.

Por desgraza, diría que, en xeral, estas prácticas son moi escasas. De face ás novas incorporacións, algunhas delas foron dadas a coñecer nas xornadas. O mundo da educación ten unha especial importancia para achegar aos recentemente chegados, aos estudantes e ás súas familias, ao eúscaro e á cultura vasca, e para iso, é imprescindible eliminar os guetos que cos recentemente chegados créanse habitualmente e que están entre nós; en toda Euskal Herria, en toda a súa extensión, temos algúns exemplos coñecidos. Estes centros son unha oportunidade perdida para atraer aos estudantes recentemente chegados e ás súas familias á comunidade do eúscaro, á que lles resulta moi difícil crear vivencias e relacións directas relacionadas co eúscaro. A adquisición do coñecemento básico do eúscaro nunha contorna non é fácil, sen os medios e ferramentas necesarios, e sen que se detecte a posibilidade de uso na contorna.

O que está a suceder noutras zonas tamén é preocupante. Por exemplo, os logros alcanzados no ámbito socioeconómico nas últimas décadas están en perigo, xa que se poden producir retrocesos en empresas de Euskal Herria nas que se está xestionando o eúscaro, debido ás dificultades que existen á hora de realizar novas contratacións ou substitucións de persoas xubiladas. En moitas ocasións, utilízase a metáfora do cruzamento en relación coa revitalización do eúscaro. Pois ben, neste caso, si non abordamos o tema, corremos o risco de retroceder, incluso aqueles que nas últimas décadas realizaron unha xestión axeitada das linguas, agora que teñen dificultades para seguir ofrecendo o servizo en eúscaro, e para traballar en eúscaro.

Cada vez estou a ver máis que nalgunhas institucións públicas, empresas e comercios que antes prestaban o servizo en eúscaro non hai máis oportunidades para facelo. Ten o eúscaro algunha presenza na formación que se dá aos novos traballadores contratados? Quen está a traballar nunha planificación a gran escala sobre o tratamento que debe ter o eúscaro na acollida destes novos traballadores? As administracións están a definir os obxectivos e prioridades para os próximos anos, para aumentar as posibilidades de aprender máis e máis facilmente en eúscaro, para lograr un ecosistema extraescolar máis euskaldun, para que o eúscaro teña máis cabida na contorna dixital, para aumentar as posibilidades de traballar en eúscaro no ámbito socioeconómico público e privado... A incorporación dos novos traballadores e das súas familias ao mundo do eúscaro será imprescindible no camiño cara a eses obxectivos, e agora temos que facer un esforzo por iso, para poder acoller adecuadamente aos que virán nos próximos anos.

Como dicía o outro día Andoni Egaña, aínda que contamos en eúscaro, case todo ocorre aquí en castelán. Un e outro lado da fronteira. Deberanse coser as colaboracións axeitadas para afrontar os retos con garantías e reverter esta situación.

Rober Gutiérrez