Irun é un reflexo da perigosa tendencia que teñen varios municipios á hora de reforzar a actividade dos movementos populares. Cinco ou seis asociacións participaron até o momento na chegada de Olentzero e Mari Domingi á cidade de Irun. Algúns dos representantes explicaron a ARGIA que están enfadados e doídos, porque de súpeto, en novembro, o Concello comunicoulles que el é agora o dono do evento, “sen ter contacto previo connosco, sen dicir nada”. Desde o Concello dixéronlles que teñen en conta ás asociacións e contratáronas para que participen; ao final as asociacións acordaron que si, que van participar, pero de face ao futuro queren recuperar a responsabilidade do evento.

Destacáronnos que coidan moito o eúscaro, o ambiente, o vestiario… das asociacións para que a festa non se distorsione. Neste sentido, temen as decisións que poida adoptar o Concello: “Que empresas van subcontratar? Este ano veñen de Bilbao cos galtzagorris, a carboeira tamén a fixeron á súa maneira cunha empresa… Como na Cabalgata de Reis, si ao final do desfile ocórreselles meter personaxes de Disney? Todo se está artificializando”.

Para 2025, o Concello mantén a mesma xogada nos orzamentos. A partir de 2026? “Xa se verá”, foi a resposta. As asociacións EH Bildu e PNV, que están na oposición, pediranlles que poñan como condición para aprobar os orzamentos que a chegada de Olentzero e Mari Domingi volva aos pobos.

Pode ser unha solución, dixéronnos, un convenio co concello, mantendo a capacidade de decisión sobre as asociacións.

Anos de loita

O acto naceu do pobo e foi mantido polos propios axentes do pobo durante todos estes anos. O Concello viuno ben desde o principio e comprometeuse a achegar recursos, “iso si, nunca cumpriu co prometido en termos económicos”, afirman. En cuestións económicas (e outras), trátase dunha longa loita co Concello para poder organizar o evento con fundamento, ambientar a cidade e poder facer máis actividades en torno ao carboeiro. Para outros eventos, como a polémica resurrección das luces do Nadal, ou a Cabalgata de Reis… o Concello destina cantidades bastante maiores. “Para algunhas cousas non hai límites, para nós todo é fronteira; o eúscaro e a cultura vasca non teñen prioridade”. Non debería o acto de Olentzero e Mari Domingi ter o mesmo diñeiro que a Cabalgata dos Reis Meigos? A diferenza, de feito, é moi grande no caso de Irun.

Tendencia perigosa

Os movementos populares dan vida de verdade a un pobo, pero a tendencia a trasladar a actividade dos axentes das mans dos cidadáns ás da administración está a estenderse aquí e alá, desde hai anos. Nestes casos, o Concello asume o papel das asociacións culturais, culturais, medioambientais e sociais dos pobos, coa escusa da profesionalización, ou descontando recursos, contratando algunha empresa, desligando asociacións... e a miúdo o control é unha das razóns principais.