O pasado 19 de xaneiro saíu do cárcere de Picassent (Valencia, Países Cataláns) a nosa filla Xua, que cumpría 3 anos. Para entón, o dúo Patxi Uranga e eu xa sabiamos que nos traerían a Aranxuez (Madrid, España), xa que filtraran esa información á prensa. Vendérono como aproximación, aínda que hai poucos quilómetros de diferenza, e chegamos aquí a principios de febreiro. Nada máis chegar démonos conta de que as condicións de vida serían moito peores. Trouxéronnos aquí porque eu estaba embarazada e neste cárcere hai un módulo para as nais.

E pouco despois chegou a onda da COVID-19. O día 7 de marzo púxose en corentena o módulo, xa que un dos profesores da gardaría deu positivo. O director viño a dicirnos que estariamos tranquilos e que recuperariamos todas as comunicacións despois de todo. O tempo ensinounos que non, non recuperamos ningún: nin os intermodulares (que se fan coas parellas presas), nin os presos nin os locutorios. É máis, no verán restauráronse as intimidade fronte a fronte, pero non as dos familiares e as de convivencia. Os intermodulares si os tivemos, pero volvéronnolos a interromper o 28 de agosto, e desde entón só temos comunicacións nos locutorios cos nosos familiares e amigos. Por tanto, levamos máis de sete meses sen cita previa. Sabemos que noutros cárceres tiveron a oportunidade de recuperar comunicacións, como en Villena (Alacante, Países Cataláns). Pero neste cárcere a negación é total. En todos, por suposto, pero aquí especialmente. Conseguir calquera cousa é unha odisea. Pode esperar entre dous e tres meses a que conteste unha instancia. Todo é o non, ou, si non, o silencio. É decepcionante.

Na primavera puxéronse en marcha videollamadas para paliar a escaseza de comunicacións. Na maioría dos centros penais estableceuse unha frecuencia determinada. Aquí tampouco. Cos de casa (facémolos sempre coa filla) tivemos algunha vez –eu fixen un total de seis desde marzo–. E en canto aos intermodulares, son aproximadamente cada dúas semanas, pero hai pouco estivemos case catro semanas sen reunirnos. Non hai frecuencia nin criterio definido. Esa é a situación que temos nestes momentos.

No noso caso, é o que nos levou a estar moi pouco coa miña filla en nove meses. O 27 de febreiro tivemos á familia de en fronte –a única que tivemos neste cárcere– e Patxi non estivo con ela desde entón. Maddi, a nosa segunda filla, naceu en xullo e eu entón vin a Xua. Media hora nun día e dez minutos no seguinte. O segundo día da visita dixéronlles que debido ao protocolo establecido pola COVID-19 os nenos non tiñan acceso e apenas conseguiron entrar a saudarnos.

Xua saíu do cárcere en xaneiro e nós sairemos á rúa en xuño do ano que vén. Tiñamos dezasete meses antes de que saíse e sabiamos que ía ser duro, pero isto non entraba nas nosas peores previsións. Despois de pasar 3 anos coa miña filla as 24 horas do día, pasamos a vela durante 9 meses, hora e media ou dúas horas. Está a ser moi duro. Para el e para nós.

De todos os xeitos, nós sabemos que isto terminará dentro duns meses e que o catro estaremos xuntos en casa. Con todo, moitos membros levan anos, anos e anos, vendo aos seus fillos unha vez ao mes. Agora isto veu e non sabemos si alargarase. O noso está a ser duro, porque nos acaba de pillar a Xua, pero nese sentido somos “privilexiados” porque pronto sairemos á rúa. Hai decenas de nenos e mozos que non saben cando van abrazar aos seus pais, cando van poder xogar con eles, ou cando van poder falar tranquilamente. E esa incerteza, xestionar ese sentimento é realmente difícil, tanto para os pais e nais presas como para os pequenos e mozos que están en casa.

Os datos que se están publicando estes días indican que isto aínda vai durar moito, e creo que teremos que seguir vivindo meses duros aquí dentro.

O 28 de agosto cortáronnos as visitas intermodulares porque algúns presos deron positivo. Desde entón, o subdirector de seguridade interrompeu os movementos entre os módulos, argumentando que o que quere é que cada módulo sexa unha burbulla. No entanto, producíronse cambios nos módulos. Pero ningunha comunicación. Non ten sentido, porque unha vez que eses positivos foron postos en corentena e concluídos, o bicho non pode entrar en prisión senón a través dos funcionarios. Pero dálles igual e teñen unha escusa perfecta para reducilo todo agora. Hai funcionarios que andan sen máscaras, o cura entrou dúas veces ao módulo a dicir misa... Podemos pór unha chea de exemplos. Pero, ao mesmo tempo, os nosos nenos non poden estar co pai que vive a poucos metros.

Outro exemplo que non ten nin pés nin cabeza: queren que cada módulo sexa unha burbulla, pero o tres membros que estamos aquí temos que ir chamar por teléfono ao seguinte módulo, xa que din que na cabina de aquí non se pode establecer a intervención. En máis dunha ocasión pedímoslles que nos chamen desde aquí, pero din que non e todos os días imos ao seguinte módulo. Así é todo neste cárcere. Horrible! E está claro que si os que veñen da rúa cumprisen as medidas con rigor, non habería ningún problema, non habería risco de que houbese contactos entre módulos.

Este é o noso panorama. Non sei si o que escribín serviravos polo menos para facer algunha mención, non é así? E para facer unha foto xeral. Non empezo a profundar demasiado nos exemplos, porque todo isto é digno de escribir unha enciclopedia. Se necesitas algo máis, dicímolo e farémolo?

En Aranxuez, o 23 de outubro

*Olatz Lasagabaster Anza (Usurbil, Gipuzkoa): O home foi detido pola Policía Nacional en 2009, por presuntos delitos de homicidio. A Audiencia Nacional condenoulle a 12 anos de cárcere por tenencia de explosivos e pertenza a ETA. Denunciou ser torturado durante o período de incomunicación. Cumprirá a súa condena en xuño de 2021. Lasagabaster é nai de dúas fillas, Xua e Maddi, o pai é preso político vasco Patxi Uranga. A principios de novembro de 2020 aprobouse o terceiro grao e ambos foron trasladados a Martutene, onde permaneceron na rúa os días comprendidos entre semana. Lasagabaster tamén dorme fóra de prisión, utilizando a pulseira electrónica de control, xa que en Martutene non hai módulos para nais, Maddi nace no verán de 2020.