Norenak ote dira munduaren akabuko uharteak?
Gurutzegramen zaletuek –eta beste inork gutxik– ezagutu ohi dute Txagos uhartediaren izena. Irla haietan handiena, Diego Garcia, aipatzen bada, gehixeago izango ginateke aditzera dugunak: ospea –ez batere gozoa– lortu du bertan dagoen base militar estatubatuarrak, besteak beste, Irailaren 11koen ondoren atxilo islamisten “zulo beltza” izateagatik. Handik urruti gabe (esate bat da, edonondik urruti baitago paraje hura) izango da itsaspean Osama bin Ladenen gorpua.
Berriketa usatuxea zen garai batean batzuon artean zein kontinenteri ote zegokion Diego Garcia irla: Asiari (Maldivak 1.225 kilometrora dituelako; eta kontinentea bera, Indian, 1.775era), ala Afrikari (Seychelleak 1.775 kilometrora dituelako; eta kontinentea, Somalian, 2.850era). Erantzun “zuzena”, noski, zen Ipar Amerikakoa zela, Baseko estatubatuarrak (3.000 baino gehiago), eta ofizialki irlaren “jabe” liratekeen britainiarren ordezkari bakan batzuk besterik ez direlako bizi bertan.
Ez zen hala, ordea, duela 70 urte. Orduan, Indiako Ozeanoko Britainiar Lurraldearen manupekoak ziren Txagos irletan... txagostarrak bizi ziren. Gutxi ziren, pare bat mila, baina bertakoak ziren, aspaldiko belaunaldietatik gainera. Txagosko kreolea hitz egiten zuten, eta biziraupeneko nekazaritza eta arrantzatik bizi ziren.
Bada, 1960ko hamarkadan, jende hura guztia, salbuespenik gabe, hartu eta deportatu egin zuen aginte kolonial ingelesak. Milaka kilometrora erbesteratu ere: Maurizio eta Seychelles irletara eta afrikar kontinentera. Aziendak, zakurrak eta gainerakoak bertan akabatu zituzten. Irlak “hutsik” geratu behar zuten AEBen eskuetan jartzeko, haiek beren basea eraiki zezaten. Han jarraitzen du 50 urte igaro ondoren.
Deportatuek eta, honezkero, haien ondorengoek, ahalak eta bi egin dituzte ahal izan duten esparru bakarrean: auzitegietan. Britainiarretan lehendabizi, nazioartekoetan gero, Nazio Batuetan azkenik. Alde guztietan eman zaie arrazoia eta aitortu zaie etxera itzultzeko eskubidea. Baina alferrik.
Okupatzaileen azken txilinbuelta da Txagos irlen subiranotasuna 2.000 kilometro baino gehiagora dagoen Mauriziori “itzultzea”..., 1814ko Parisko Tratatuari (bai, Napoleonen gerraren amaierakoari) men eginez; baina txagostarren eskubidea mauriziarren iritziaren mende utzita. Eta, hara, Txagos uharteak ehun urterako okupatzaileei errentan lagaz. Beraz, txagostarrek erbestean jarraituko dute eta baseak Diego Garcian.
Hor baitago koska. Gerra Hotzaren garaian zio batzuengatik, “War On Terror”-aren garaian garaiko motiboengatik, eta orain Estrategia Indo Pazifikoa dela eta, munduaren akabuan dagoen base hark asko balio du.
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
Gurera ekarri dugu Achille Mbenbe politologo kamerundarraren "nekropolitika" terminoa. Heriotzaren prismatik begiratzen die herritartasunari eta botereari, eta argi uzten digu pertsona multzo batzuen biziak gutxietsiak, balio gabekoak eta beraz, lasai asko desagertu... [+]
Acabo de ver unha serie doutro triste detective. Todas as tramas sucédense nunha remota illa escocesa. Xa sabedes como funcionan estas ficcións: moitos mortos, xente corrente pero non tanto, e unha paisaxe verde escuro. Nesta ocasión lembroume unha viaxe que fixen aos Países... [+]
En 2017, Indonesia e Holanda asinaron un acordo para devolver o patrimonio roubado polo país europeo a causa do colonialismo durante tres séculos. O responsable indonesio do proceso de devolución, Gusti Agung Wesaka Poxa, explicou que este acordo "foi importante para demostrar... [+]
A organización Centre Tricontinental describiu a resistencia histórica dos congoleses no dossier The Congolese Fight for Their Own Wealth (o pobo congoleño loita pola súa riqueza) (xullo de 2024, núm. 77). Durante o colonialismo, o pánico entre os campesiños por parte do... [+]
Nova York, 1960. Nunha reunión da ONU durmiuse o ministro de Exteriores de Nixeria e embaixador da ONU, Jaja Wachucu. Nixeria acababa de lograr a independencia o 1 de outubro. Por tanto, Wachuku convertíase no primeiro representante da ONU en Nixeria e acababa de asumir o... [+]
Washington (EE.UU.), 1807. A Constitución estadounidense prohibiu o tráfico transatlántico de escravos. Isto non significa que a escravitude sexa abolida, senón que a fonte principal dos escravos interrompeuse. Así, as mulleres escravas convertéronse na única maneira de... [+]
Non é casualidade que o Día da Hispanidade, o da Garda Civil e a Virxe do Alicerce coincidisen nesa data. O tres representan estruturas opresoras (estatua, exército e igrexa). Doutra banda, hai resistencia indíxena e poboación represaliada polo Estado español a través dos... [+]
