Cando termina o armario? na portada posterior do libro podemos ler o seguinte: "Os erros non foron tomados en consideración por razóns históricas. Non nos quixeron preguntar, e cando o creamos coa nosa voz e a nosa man, foi borrado. E no seu lugar, unha e a única regra non escrita en papel, a heteronorma, escribírona cortando e cicatrizando nos nosos corpos".

E, precisamente, con motivo da memoria LGBT+, o primeiro día do ciclo de reflexión "Kosa" celebrado no gaztetxe de Arrasate serviunos para profundar na elaboración da nosa propia memoria tan necesaria.

Como entendemos e con que asociamos a memoria histórica? Quen o escribiu? Cales foron os fitos do movemento de liberación sexual? Que podemos aprender da nosa traxectoria? Temos recursos suficientes para crear a nosa genealogía? E, sobre todo, que pode facer Ehgam ante isto?

A memoria, como exercicio de recoñecemento e coñecemento do acontecido na historia, adoita ser un concepto vinculado aos contextos bélicos. No noso caso, sobre todo dentro da guerra civil do 36, o franquismo ou a loita armada de ETA.

Pero colectivos vulnerables, marginalizados e silenciados viven no seu día a día vulneracións de dereitos, conflitos e "guerras" múltiples, e a historia fixo pouco no seu recoñecemento. Non fai falta dicir que entre estes colectivos tamén hai disidentes sexuais xenéricos e, por tanto, un movemento a favor da liberación sexual.

Por iso, no encontro de Arrasate, por unha banda, incidiuse na necesidade de máis traballos historiográficos que axuden a completar o puzzle da nosa genealogía. Tamén a potencialidade de realizar estes exercicios de memoria a un nivel máis local.

De feito, as estratexias que se crearon e levado á práctica desde os pobos para facer fronte ao cishetero-norma son claves á hora de crear unha narrativa máis localizada e precisa da nosa historia.

Como mirar á historia

Unha elaboración da memoria cuxa veracidade non se cuestionará continuamente. Porque o discurso hexemónico establece tamén a mirada hexemónica da historia. E nós, os erros, máis aló disto e da individualidade, temos a responsabilidade directa de reunir historias colectivas e de construír historia colectiva. Sen dúbida, cosendo as realidades locais nun tecido máis amplo da memoria.

Doutra banda, tamén falamos da necesidade de recoñecer o traballo daqueles que puxeron o seu corpo na primeira liña das trincheiras de combate. É dicir, de dar a coñecer os pasos dados polos nosos antepasados e o legado que nos deixaron. Non só para sacar á luz as súas reivindicacións e logros históricos. Senón que na actualidade estas sexan un referente para o colectivo LGBT+.

A pesar de que os nosos antepasados deron pasos na transformación social, dun fito a outro, detrás deles continúan escondidos esforzos, debates, consensos, colisións, vivencias, emocións e moitas historias. E, dalgunha maneira, temos que conseguir que esa experiencia colectiva convértase na base das loitas dos descendentes.

Estamos convencidos, por tanto, de que un dos nosos maiores retos é conseguir que o traballo da memoria libérese das lóxicas e garras do cishetero-regra. No camiño duns pobos verdadeiramente estimulantes para os disidentes sexos e xéneros, a obtención do compás da memoria permitiranos abrir moitos carreiros de sendeirismo.

E neste campo, sen dúbida, Ehgam ten moito que achegar.

* Iniciativa Ehgam Berramestuz