O 11 de xuño de 1980, José Miguel Etxeberria saíu da súa casa de Naparra a Ziburu para reunirse con alguén. Foi nesta localidade labortana onde foi visto por última vez: máis tarde, segundo informou o grupo parapolicial BVE ao diario Deia, secuestraron a Etxeberria, ex membro de ETA e dos Comandos Autónomos Anticapitalistas, e enterrárono nas proximidades da Xanta de San Juan de Luz. A familia e amigos do falecido dedicáronse á procura do cadáver, pero non puideron dar con el. BVE publicou despois máis notas dicindo que estaba enterrado noutros lugares, pero pasados 40 anos, os restos de Naparra aínda non apareceron. Desde entón foron aparecendo novas informacións sobre este caso sen resolver, lembrando que se trata dun feito que non se pechou.

Jon Alonso investigou en profundidade o caso e destacou na presentación deste xoves que o asunto Naparra ten todos os elementos para que Nacións Unidas (ONU) clasifíqueo como unha “desaparición forzada” –así o fixo en 2014–: a participación do estado ou dunha organización paramilitar ao seu servizo, ocultar información sobre a desaparición... Tendo en conta estas condicións, dixo que está a ter lugar unha revictimización con Naparra, xa que ademais do seu posible asasinato e desaparición, o recoñecemento e a verdade foron negados aos seus familiares. “A sociedade vasca debe saber que iso está a pasar”, dixo Alonso, quen engadiu que en ningún momento prestouse suficiente atención aos familiares do desaparecido.

Caso aberto

No título do libro menciónase que se trata dun “caso aberto” e o autor quixo explicar por que: "Non é o que eu digo, á parte do que di a ONU, o mesmo ocorre na Audiencia Nacional española, a pesar de que agora o caso non está aberto nese tribunal, que a investigación está detida temporalmente, á espera de novas dilixencias. Por tanto, tampouco está pechada na Audiencia Nacional”. Ademais, por suposto, trátase dun asunto pendente na memoria dos familiares de Naparra e de parte da sociedade vasca.

Non pechada, pero que foi aclarando cos anos. De feito, cando o editor Xabier Mendiguren preguntoulle que opina doutras hipóteses que xurdiron ao redor desta desaparición, entre elas, a de que ETA foi a que matou e destruíu a Naparra, como se considerou unha hipótese probable no caso de Pertur, Alonso respondeu á pregunta: “Hai moi poucas dúbidas de que foi BVE. Quizá no 85 pensemos que foi ETA... pode ter sentido, pero hoxe en día, con algunhas cousas que vimos, é moi difícil manter esa hipótese. E os que o sosteñen, na miña opinión, quizá sexan os que non seguen tanto o caso, porque volven a esa época cando lles preguntas e quitan pos ao que entón pensaban”.

Traballo de documentación en profundidade

Alonso explicou que, ademais do material atopado na prensa e nos libros, o libro confeccionouse ao redor de 30 entrevistas presenciais, así como os traballos que realizou para xestionar todo este material. Ir completando círculos concéntricos para ir solicitando información sobre o caso, empezando pola familia e a contorna e falando coa xente nova a medida que se van descubrindo novos ronseis. Tamén explicou que recibiu respostas de todo tipo, desde as que testificaron sen problemas, pasando polas que se negaron por diferentes motivos, até as que quixeron gardar o anonimato e contar o que sabían.

O autor explica tamén que a súa primeira versión tíñaa preparada para 2017, pero que nos últimos anos tivo que reescribilo a medida que se publicaron máis datos sobre o caso, entre eles a procura do corpo en Mont-de-Marsan. “O libro estivo vivo todo o tempo e tivo unha evolución mentres o escribía”, dixo Alonso.

O libro foi editado dentro da sección “Leku” da editorial Elkar e foi editado grazas á bolsa Tene Mujika do Concello de Deba.