Ao día seguinte das eleccións municipais e forais que acaban de pasar en Hegoalde, os resultados da miña coalición en Navarra son especialmente rechamantes. Non por unha simple visión dunha aritmética electoral, senón pola posición especial de Nafarroa Garaia no proceso soberanista de Euskal Herria. Cando en 2015 caeron os resultados das eleccións municipais e forais, os guipuscoanos mostráronse bastante tristes. Eu, en cambio, estaba moi contento co cambio que se conseguiu en Navarra. Nesta ocasión, os sentimentos están a cambiar: EH Bildu mostrouse bastante satisfeita polo número de votos que obtivo, mentres que eu estou a curar un punto de tristeza pola situación que se nos creou en Navarra. O cuarteto abertzale e de esquerdas que gobernou durante os últimos catro anos en Navarra non conseguiu a maioría absoluta dos votos. Como analizar este resultado? En primeiro lugar, a acumulación de forzas da dereita coa creación da coalición Navarra Suma funcionou bastante ben. En segundo lugar, á esquerda un bo puñado de votantes de Podemos votou esta vez ao PSN. Ao final, o ambiente das eleccións xerais en España tivo as súas consecuencias nas eleccións de Navarra.

Grandes dúbidas

Nas eleccións xerais do 10 de febreiro, Pedro Sánchez conseguiu capitalizar o medo que xerou a manifestación convocada polo pp, Cidadáns e Vox na Praza Colón de Madrid. E ese efecto tivo a súa prolongación nas eleccións locais. Agora, o PSN cedeu a presidencia da mesa do Parlamento de Navarra a Geroa Bai, aceptando a participación de EH Bildu na mesa. O acordo programático para un goberno constitúeno PSN, Geroa Bai e Ezkerra-Izkierda. Ese goberno seguirá traballando na dinámica de cambio que se levou en Navarra nos últimos catro anos? Persoalmente teño moitas dúbidas, para empezar, desde un criterio a favor da identidade vasca e de Euskal Herria… Por tanto, hai que lembrar que a actitude que mantivo o PSN nas sesións de constitución das casas do pobo foi moi dura. De feito, a asunción por parte das forzas de esquerda da casa do pobo significou que se dea o auzapego a EH Bildu nas casas do pobo, preferiu dar poder á dereita ou formar alianzas con ela. Este comportamento tívoo o PSN en todas as casas do pobo, e nos exemplos máis representativos podemos situar a Irune. Pero a min chamoume especialmente a atención o exemplo de Sartaguda. Durante a guerra civil, os franquistas mataron a 86 insurxentes. Entre os imputados atopábase o alcalde socialista (Eustaquio Mangado Urbiola), que foi un dos poucos que acudiron á cita. Debido a esta masacre, Sartaguda é coñecida como “o pobo das viúvas”.

PSN prefire Navarra Suma

Nas eleccións municipais do 26 de maio, EH Bildu conseguiu ser a primeira forza en Sartaguda. Con todo, e co pasado que teñen no pobo, o PSN preferiu pactar con Navarra Suma, antes de que EH Bildu abandonase o proceso, a esas posicións reaccionarias que aínda mantén o PSN co nacionalismo hai que sumar outro dato: A proximidade entre Geroa Bai e PNV. Tras a sacudida que provocou o proceso catalán en España, o PNV mostrou unha posición clara: non vai provocar ningunha ruptura en España, e se algo “se ofrece”, vai ser estabilidade. No caso de Navarra, por tanto, temo que un goberno que se poida constituír entre o PSN, Geroa Bai e Esquerda-Ezkerra poida xerar máis un estancamento que unha sucesión de cambios no proceso de soberanía e identidade vasca. En calquera caso, xa se sabe que para pór en marcha este goberno será necesaria a abstención de EH Bildu… Este ano, despois de San Fermín, a “festa” seguirá en Navarra.