Para quen non ouza falar do tema sería conveniente empezar por unha localización. Na escola infantil de Ansoáin non se pode estudar en eúscaro. De onde vén esta situación e cando comezastes a organizar aos vosos pais?

Itziar Ruiz: Eu fun a primeira promoción da escola infantil, e teño 40 anos…

Nestor Esteban: O modelo actual leva varios anos en marcha. Hai catro aulas con dous educadores en cada aula. Na aula dos máis pequenos, dúas educadoras son castellanoparlantes, e nas outras unha é bilingüe e a outra é castellanoparlante.

I.R: Téntase que unha parella sexa euskaldun si hai parella, e si non hai parella, ponse en castelán, dependendo da matrícula do curso.

N.E.: O modelo oficial, que se pon na web, é que en cada clase hai dous educadores, e un deles é vasco, excepto no grupo dos pequenos (ambos en castelán). Pero o funcionamento é en castelán, así o di o Concello.

I.R: Non é un modelo de inmersión. O eúscaro ten presenza, pero a cotidianeidad e o propio modelo non son os vascos.

N.E.: Hai pouco máis de dous anos empezamos a movernos con este tema, en decembro de 2017. Ao principio dúas familias, a de Marta e a nosa. Nós introducimos unha instancia no Concello preguntando por que non había un modelo de inmersión en eúscaro no pobo; Marta tiña outro problema: si tiñamos que ir a Pamplona para que os nenos aprendesen en eúscaro, a ver por que tiñamos que pagar unha cota adicional. O Concello de Pamplona, por ser estranxeiro, cóbrache 83€ máis ao mes. Martha fíxose cargo desa cantidade mentres enviaba un só neno, pero cando tivo o segundo fillo pareceulle esaxerado seguir na mesma situación. As dúas familias coñecémonos e empezamos a traballar.

Como foi o percorrido?

N.E.: En canto á primeira pregunta, o Concello contestounos que non había ningún modelo de inmersión en eúscaro, pero que estaban a traballar. En canto ao segundo, atopabámonos no limiar do prazo de prematriculación, e decidimos resolver o da cota adicional canto antes, priorizalo. Mantivemos varias reunións co Concello, dirixímonos ao Ararteko e deunos a razón, e conseguiuse un convenio entre os concellos de Ansoáin e Pamplona: O Concello de Ansoáin asumiu a cota adicional. O certo é que o convenio se asinou despois da matriculación, e que algúns pais non puideron telo en conta á hora de decidir onde ían matricular aos seus fillos.

 

 

 

 

Este curso volvemos conseguir a firma de devandito convenio, ademais, antes do prazo de prematriculación. Pero o Concello non informou os pais e nais sobre esta decisión.

Despois de dous anos de andaina con este tema, démonos conta de que o Concello non dera ningún paso no camiño de conseguir unha escola infantil euskaldun e decidimos empezar a publicar este tema, polo que nos xuntamos máis familias. O 26 de febreiro fixemos unha rolda de prensa con algúns exemplos da falta de movemento por parte do Concello:

- EH Bildu levou o tema a un pleno 2019 (nós non sabiamos nada), pero tamén retiraron o punto, porque o alcalde dixo que non había condicións nin garantías para que levase a cabo. Decatámonos de todo isto pola prensa.

- En maio houbo eleccións municipais e non atopamos puntos sobre este tema nos programas dos partidos.

- En decembro acordáronse os orzamentos para o ano 2020, e aí non había diñeiro para impulsar a euskaldunización da escola infantil.

- Segundo a normativa da Escola Infantil, 6 dos 9 traballadores do persoal orgánico deben ser euskaldunes e non se cumpre. Ocorre o contrario, só tres son vascos.

- Por último, non realizaron ningunha convocatoria laboral. A nós dixéronnos no seu día que se o Goberno de Navarra non nos fixese unha convocatoria de traballo para escolas infantís, eles tamén o farían, porque ao ser un pobo pequeno non hai recursos para pór en marcha algo así, mentres que o goberno fixo esa convocatoria o ano pasado, pero o concello non.

Vendo todo isto, empezamos a publicar a nosa reivindicación, sobre todo nos últimos meses.

O alcalde de Ansoáin, Ander Oroz, realizou diversas declaracións ao medio sobre este tema. Podemos analizar os argumentos do alcalde?

N.E.: A chamada “Lei de Estabilidade Pesupustaria” non lles permite contratar máis profesores. Nós non sabemos até que punto isto é así, non somos expertos en cuestións legais. O que si sabemos é que podían aproveitar a convocatoria de emprego do Goberno de Navarra e non fixérono. Doutra banda, sempre teño un exemplo: cando falabamos da cota adicional, o concello díxonos que non podían facer un convenio co concello de Pamplona, que era imposible. Empezamos a estudalo, e ao final si, era posible facelo.

I.R: Tamén se menciona que UXT recorreu contra a totalidade do persoal orgánico do Concello, polo que se refire ao eúscaro. No tema da Escola Infantil, por lei 6 de cada 9 educadores deberían ser euskaldunes, e non é así.

N.E.: Hai dous anos dixéronnos claramente que tiñan “moitas dificultades”. O certo é que hai dous anos preguntamos por que non había un modelo de inmersión en eúscaro, e en novembro entramos na instancia preguntando que medidas tomaría o concello e que prazos. O diagnóstico dos problemas é unha cousa, pero nós imos máis aló: se vedes que hai algúns problemas, que medidas tomaredes e en que prazo? Ao final, reunímonos a semana pasada, pero mentres tanto non recibimos resposta (durante case catro meses). Pola nosa banda, producíronse diversas protestas: entramos cos nenos a xogar no Concello, peche, concentracións…

Unha das declaracións de Oroz chamoume a atención: “Impulsaron unha reciclaxe do profesorado de Ansoáin para fomentar o coñecemento do eúscaro, pero non tivo éxito”. Que significa isto? Que piden a seis traballadores castellanoparlantes que estuden en eúscaro para dar un servizo público e que lles din que non? É aí onde entra UXT como lobby para protexer os privilexios dos traballadores monolingües?

I.R: Vénme á memoria a idea de que o concello levou o tema da escola infantil á corporación municipal e retirouno da mesma maneira. Nós non sabemos por que retiraron o punto que tiñan que presentar (iso saberao o concello), pero se pode concluír que non puideron garantir a medida de euskaldunización…

Xa comentades que fai un par de anos acudistes ao Ararteko en relación coas cotas adicionais. Volvestes a dirixirse a el manifestando o voso dereito a educar aos vosos nenos e nenas no pobo e en eúscaro. Que di o Ararteko?

I.R: Presentamos a queixa co Observatorio, e a continuación o Ararteko recibiu a opinión do Concello. Tras analizar todo iso, fai dúas recomendacións ao Concello: por unha banda, que se garanta o dereito dos pais de Ansoáin a educar aos nosos fillos en eúscaro (en base á Lei do Eúscaro); e por outro, que no caso de que se adhiran á resolución, concrétense as medidas a adoptar. A partir de aí, o Concello dispón de dous meses para dar unha resposta. O Ararteko pode aconsellar e non mandar.

Neste contexto celebrouse a manifestación do 29 de febreiro “O dereito ao eúscaro”. Como valoran a manifestación?

I.R: Alegrámonos. Recibimos unha invitación dos pais e nais das Escolas Infantís de Pamplona, e vimos claro que nós tamén estamos baixo a lema “O dereito ao eúscaro”. Para nós foi importante estar alí, coñecer as experiencias doutros pobos (Mendigorria, Escolas infantís de Pamplona, alumnado da UPNA, Formación Profesional…) e tamén contar a nosa. Foi unha manifestación bonita: multitudinaria, colorida, con moito ánimo… No pobo fixemos o noso pequeno labor de face a ese día.

N.E.: Por outra banda, gustaríame sinalar que na preparación da mobilización observáronse diferentes resistencias que querían condicionar a reivindicación da escola infantil vasca de Ansoáin. Nós tiñamos claro que a nosa reivindicación se integraba perfectamente na manifestación, e ninguén nos vai a dicir cando, onde e como debemos loitar para que os nosos nenos e nenas aprendan eúscaro.

Hai pouco ZuZeun Imanol Karrera e Saúl Arangibel publicaron o artigo de opinión “Todos xuntos polo Antsoain euskaldun”. Dicían: “O Concello de Ansoáin (EH Bildu) cos ataques euskarafobos que Navarra Suma e PSN viñeron realizando durante anos e que seguen producindo … equiparar, tal e como ocorreu na manifestación do pasado sábado, non responde á realidade”.

N.E.: Aquí non temos opción de matricular aos nenos en eúscaro, iso é o que ocorre. O que se meteu na manifestación no mesmo saco foron diferentes exemplos que reivindican o dereito a estudar en eúscaro, como se pode ver nos titulares dos xornais dos próximos días. É un debate fóra de lugar.

O que diferenza o voso caso dos demais é que EH Bildu está no concello. A situación é bastante paradoxal.

 

 

 

 

I.R: Nós non miramos quen está no poder, nós miramos os dereitos lingüísticos dos nosos fillos e fillas. Parécenos que o que estamos a facer é unha achega ao pobo. A nosa vontade é manternos o máis lonxe posible desta confrontación. A nosa intención non foi chocar co Concello, ao contrario, buscamos o traballo en común dunha maneira auténtica. Aínda que ás veces pareza que non acerta.

N.E.: É verdade que nalgún momento, cando metes a instancia e non sei si ás veces non recibes unha resposta, a paciencia esgótaseche. Nesta situación sitúase, por exemplo, o peche que realizamos.

I.R: É máis, todo debería ser máis fácil se o que está no poder comparte os teus mesmos obxectivos.

E quizais sexa máis fácil que noutros casos, porque se abriu a porta á colaboración. A semana pasada reunístesvos co concello e na nota que publicastes en ZuZeu comentástesvos que saístes esperanzados.

N.E.: Nos últimos meses levamos a cabo unha dinámica que cremos que é froito desa mesma reunión. A principios de febreiro dirixímonos ao Ararteko. A continuación realizamos unha reunión informativa para dar a coñecer a quen se achegaba no pobo o que estabamos a facer e cal foi o percorrido; tamén acudiu o alcalde. Tamén realizamos unha comparecencia e unha concentración. A iso hai que sumar a manifestación “o dereito ao eúscaro”. A véspera da manifestación recibimos a invitación do alcalde. Grazas á mobilización se acelerou o proceso.

I.R: Da propia reunión pódese dicir que saímos esperanzados. Reunímonos tres familias, o alcalde e dous concelleiros. Nós pedimos un plan ao Concello, e en primeiro lugar recoñecéronnos que non hai plan, pero nos presentaron un posible borrador e coa intención de pechalo canto antes. Os prazos de prematriculación iniciaranse en breve, polo que é imposible que o próximo curso póidase aplicar ese plan; a nosa esperanza sitúase a principios do curso 2021-22, esperamos que para entón se poña en marcha a liña en eúscaro.

Onde vos situades despois desta reunión? Cal é o voso labor a curto prazo?

I.R: A nosa intención é animar aos pais e nais de Ansoáin a que matriculen aos nenos e nenas nas escolas infantís de eúscaro (o prazo de prematriculación atrasouse por corentena). Teremos que ir á zona, e sabemos que en Pamplona non vai se é posible. Recorreremos aos públicos e, se non é posible, aos privados. Doutra banda, cada familia ten as súas preferencias, a súa situación, as súas condicións… O normal é que se garanta que o neno ou a nena acóllase a unha escola infantil para que os pais poidan ir traballar.

N.E.: Se a aposta polo modelo en eúscaro supón algún gasto adicional, o Concello de Ansoáin comprometeuse a estudar os casos.En Pamplona entrabamos por primeira vez na Txantrea ou na Rotxapea, pero agora será imposible… quen sabe… quizais nun futuro os de Pamplona terán que vir a Ansoain a matricular aos nenos en eúscaro!