O 26 de novembro de 1985 foi detido pola Garda Civil Española Mikel Zabalza, xunto ao seu primo Ion Arretxe, que tamén foi detido. O pasado 15 de decembro o seu cadáver foi achado no río Bidasoa, en Barakaldo. Durante ese tempo, os gardas civís informaron á familia de que se fuxiu na zona de Endarlatza.

O venres chegará aos cines de Hegoalde Non dago Mikel? O autor do documental, Miguel Ángel chamas Pitu e Amaia Meiriño, descubriron o luns o audio que abriu Público.

No seguinte vídeo pódese escoitar a entrevista.

“Quedoulles na enquisa”

“O tema de Zabalza está moi feo”, comeza dicindo a Perote Gómez Nieto, quen lle explica o que cre que pasou. Na súa opinión, Zabalza "fóiselles das mans" durante o interrogatorio e alí "quedar", explica o capitán ao coronel. “En Intxaurrondo?” pregúntalle Perot, e Gómez Nieto responde: “Si, é a miña impresión no interrogatorio. É posible que se produza unha parada cardíaca debido á presenza dunha bolsa na cabeza”. O capitán di que cometeron "moitos erros" en Intxaurrondo, que durante o interrogatorio había xente e que os familiares "estaban alí" (supoño que no cuartel, porque a familia se achegou a eles preguntando por Zabalza). Tamén sinala que o médico xa advertiu de que Zabalza atopábase xa nunha situación de debilidade sanitaria, con tres intervencións cirúrxicas no último ano.

“A capucha debe ser transparente”

O audio deixa claro que a tortura era algo habitual. Gómez Nieto dille a Perote que a el e ao “Capitán Pindado” case “quedou” outro detido, tamén con capucha. "Tragábase a capucha?", pregúntalle Perot. O capitán de Intxaurrondo explícalle que “non, non”, que o problema é que a partir dun momento determinado o torturado respira o seu monóxido de carbono e empeza a afogarse. “Afógase, afógase, ábrenselle os esfínteres”. Unha das claves está en ser unha capucha transparente, segundo Gómez Nieto: “Para que vexa a vida e tome a sensación da morte”.

Unha gran parte da sociedade vasca non vai recibir con sorpresa o contido do audio, pero, con todo, o feito de escoitalo provoca un estremecimiento. Quizá o máis inquietante non é o que din eses dous funcionarios do Estado, senón a frialdade e a rutina de falar de tortura, de técnicas de tortura, dun cidadán asasinado baixo tortura ou dun “case” asasinado.

Transcrición traducida ao euskera:

P- O tema de Zabalza está moi feo.

G.N- Si, moi mal.

P- Falaches con Felipe e con eles?

G.N- Non, non falei. A miña opinión repentina... pasóuselles polas mans. Quedouse nun interrogatorio.

P- Cre que morreron en Intxaurrondo?

G.N- Si, é a miña impresión que estivo no interrogatorio. É posible que sufra un paro cardíaco debido á bolsa de cabeza. Creo que si. Cometeron moitos erros, é dicir, que na habitación contigua había familiares... Eu creo que isto sucedeu porque o médico dicía que estaba mal de saúde, que no último ano Zabalza tivo tres intervencións cirúrxicas. E di "mamá" que o viu co capuchón e eu creo que se lles quedou. A nós case nos quedou, case, o xefe do país, o xefe dos comandos que participaron na morte do capitán Martín Barrios. A min e ao capitán Pindado case nos quedou.

P- Capucha.

G.N- Capucha. A nós quedounos case.

P-Tragábase o capuchón?

G.N- Non, o que pasa é que nun momento dado está a respirar o seu monóxido de carbono, entón estase afogando. Afógase, afógase, ábrenselle os esfínteres, é dicir, o tipo afógase. E ademais está a mirar a nós, é dicir, non é o fondo da cuestión que non vexa nada. Porque, á fin e ao cabo, é coma se estivese inmerso nun punto... A capucha debe ser transparente para que vexa a vida e teña a sensación de morte.

Segundo informa o diario Público, este audio foi incautado no seu día por información secreta e por escoitas telefónicas ilegais. O xornalista dO Mundo Antonio Rubio e Manuel Cerdán publicaron a transcrición e presentárona ante os tribunais como proba do caso Zabalza, pero Gómez Nieto negou que este audio fose certo e os tribunais anulárono. Cando pasaron 35 anos desde que asasinaron a Zabalza, por primeira vez abriuse un audio á opinión pública para que cada cal saque as súas propias conclusións.

Tras ser investigado polo caso Zabalza, o torturador Pedro Gómez Nieto foi encarcerado como capitán de tenente, segundo publicou Naiz. O xuíz Javier Gómez de Liaño encarceroulle durante tres meses, baseándose nuns papeis incautados polo CESID a Perote na cela da súa prisión, que lle vinculaban co caso Lasa e Zabala. Con todo, o Goberno de España negouse a deslasificar estes documentos e o torturador quedou en liberdade.