O inicio da pousada Zinka coincide coa historia do movemento abertzale de esquerda de Ipar Euskal Herria. Non foi creado só polos suletinos. En Behobia tamén se crearon aloxamentos en Xaia, Hazparnen Xuriatea, Elorri en Donapaleu, Txiriboga en Baiona, Biarritz e San Juan de Luz, na mesma época na que se fundou o Zinka en Maule, hai vinte anos.

Naquela época eran Herri Taldeak, “organizouse un movemento abertzale de esquerdas para crear unha rede”. Regis Claverie foi membro da empresa que xestionou Zinka nos primeiros anos da súa carreira xunto a Maite Lephaille, Leonie Agergarai, Jakes Sarrallet e Johañe Etxamendi. “Organizouse unha recadación de 200 persoas para crear aloxamentos”, lembrou, facendo referencia a todos os aloxamentos mencionados. Querían, con todo, “auténticas” pousadas; había “batzokis ou gaztetxes” —o que foi o gaztetxe Pitxu de Maule antes chamábase batzoki—, “pero queriamos crear aloxamentos abertos ao longo da semana”. O obxectivo era chegar ao centro da cidade, e así está situado Zinka, na rúa Victor Hugo. Tiña outra finalidade: “para ter salas de reunións, para reunilas… Xurdiu unha dinámica ao redor dos militantes abertzales de esquerda”, en palabras de Clavérie.

Tras as numerosas sesións, levou a cabo unha campaña de recadación de fondos, na que se requisou un edificio e unha licenza de venda de alcol barata. Tamén se fixo un trato cunha coñecida marca de cervexa da arte, na que o viño era o principal, e a cambio da introdución da cervexa as licenzas resultaron baratas para os militantes. O cinco crearon a empresa en Zuberoa para xestionar a hospedaxe.

O antigo Bar deas Sports converteuse no hostal Zinka en 1998, tras as obras dos voluntarios. “O Zinka non é só un obxectivo que se montou entre os suletinos”, subliñou Claverie. Lembra, por exemplo, que Richard Irazusta, que vive en Hendaia, fíxose coa casa e negociou o prezo. Así mesmo, Claverie foi asesor na creación da pensión Elorri en Donapaleu, e máis zuberotarras colaboraron nas obras. “Entre os militantes era así antes en Ipar Euskal Herria”, resumiu.

Da empresa á sociedade

A pousada, aberta durante semanas, durou anos, e foi ocupada pola serventa Maitena. Pero cara ao ano 2003, a empresa fracasou. Eran clientes no grupo que ía suceder, así como amigos do traballador. Era nesas Isabelas Dísx: “Sabiamos que non era fácil, pero sen detalles. Entón decatámonos de que decidiran serrar. Primeiro queixámonos; despois tentamos saber por que se aserraba e como se decidiu dunha vez por todas. Pronto vimos que a decisión estaba tomada e que non se podía facer nada”.

Zinka Bizirik creouse en 2004, pero durante meses o ritmo de liquidación da pensión foi o seguinte: “Tivemos que comprar o que era o material do cine”. Aínda que Zabalxe ten en mente as anécdotas, como o prato grande de paella que o Uxer non puxo nos fachos, “levouno baixo a axila”, tamén os temas dos debates: “Foron unhas reunións moi interesantes e zumentas para establecer en papel que espazo queriamos crear. A ver si había que recorrer ás institucións, sometelas a elas, etc… Ao final financiámolo con dous informes e non houbo débeda”. Os materiais, licenzas e equipos de son foron adquiridos coas subvencións da Fundación Francesa e a Udalbiltza do PNV para “estruturar o espazo”.

Nos anos anteriores á liquidación, Abertzaleen Batasuna pasou de ser un aloxamento a ser propiedade da asociación, pero para fundar Zinka Bizirik. “Non creo que incorporásemos a palabra abertzale, pero nos nosos estatutos escribimos a palabra política”, di Zabalx: “Quere dicir que podiamos organizar actos políticos sen identificar a un partido, porque o sindicalismo e os movementos sociais tamén son detrás desa palabra”.

Unha ducia de asociacións tamén se achegaron a un ensaio de xestión entre asociacións: Gau Eskola, ikastola, asociación Azia, escola de música de Maule, asociación Gauan –que xa organizaba concertos en Zinka-… Querían asegurar con achegas persoais e sociais os gastos de aluguer e facturas que aínda hoxe ten o aloxamento. “A idea era ter un sitio, non demasiado grande. A cambio, as asociacións comprometíanse a organizar as veladas”. Das asociacións achegáronse persoas, pero quedaron en mans desas dinámicas.

Tamén participou a radio Botza de Zuberoa. Tamén traballou na radio durante eses anos, e lembra que a radio se instalou no piso superior do Zinka: “O Botza de Zuberoa tamén foi alí. Discutiron e fóronse, utilizando a pousada, a fin de ter todo no mesmo sitio. Eu traballaba encima, e é verdade que era doce porque nos cruzabamos ao mediodía, fóra dos concertos. Alí xuntábase xente que traballaba en Maule, profesores e outros”. Lembra que sempre eran as mesmas persoas, pero, no fondo, “é o mesmo noutros aloxamentos”.

Así pois, continuaron coa idea de abrirse e animarse nos días laborables, e na época de asociación tivo outro empregado: Kattin. “Creo que si tomamos ao traballador, deixamos a dinámica ao seu cargo e cada vez era menos colaborador”, díxose a Hedxi.

Sala de concertos

Aínda que os concertos se celebraron desde os seus inicios en Zinka, nos últimos anos converteuse nunha sala de concertos. Iulen Guiresse empezou co grupo de Esparx: “Había un bo equipo, case só as súas esposas, naquela época. Había moito ritmo”. Agora tamén. Abren quince días, a maioría das veces para concertos. Guiresse viu un cambio de idade no público cos anos, “antes eran de entre 35 e 40 anos, agora son máis novos”, di.

Unha batalla por atopar un gaztetxe levoulle a Zinka, onde hai que pagar o aluguer, a hospedaría e as facturas: “Eu vía o gaztetxe sen eles”. Á necesidade de conseguir ese diñeiro, parécelle o bo e o malo: “Impón o ritmo; pode ser bo si non somos un pouco miserables e non somos esgotados. Xa sabes que non podes facer unha pausa de catro meses. Nalgúns grupos era así: había que facer, poucas persoas no grupo, algunhas noites fracasando…”.

Jon Foucher, que leva tres ou catro anos no Zinka, non ha visto que o equipo cambie demasiado, porque teñen “bo rolo” entre eles, e cren que están ben organizados: “Facemos por un momento unha programación de dous meses. Temos datas fixas e organizámonos entre nós, cada un sabe o que ten que facer, creáronse postos: os cociñeiros son os mesmos, no bar tamén, na técnica eu [É técnico de son de oficio]… Nin temos que establecer quendas”.

A música converteuse no eixo principal da pensión. Zinka foi desde sempre o refuxio do grupo Xiberoko Txanbelariak, o seu centro de operacións. Nos últimos anos, ademais, o local de ensaio do grupo Xiberoots tamén está situado no mesmo edificio. E a lista dos grupos que fixeron vir é moi grande. Iulen Guiresse: “Establécense relacións con algúns grupos. Os grupos non veñen para o diñeiro, pagámoslles xusto para o camiño”. Para Jon Fouche é claro, a clave é asegurar a “boa acollida”: “Si é son, si é material, esa organización…”.

Preguntado pola cor abertzale dos primeiros anos, Guiresse dixo que se mantén: “Difundimos ideas nacionalistas, de esquerdas, facemos campañas contra a violencia…”, a pesar de que ao seu xuízo “non é nin moito menos forzado ser abertzale para entrar en Zinka”, segundo o grupo actual. “Deixamos o zinc tamén un lugar de reunión para ser”, engadiu Foucher. Sobre todo nas festas de Maule, ven entrar xente nova cada ano. A xente nova entra antes e agora, segundo di Guiresse: “Foi un traballo realizado durante 20 anos”.

Agora, seguen mirando ao futuro “eses mozos que falan de Zinka” e, como dicía a canción de Fermin Muguruza, “non senten frío”. Nos últimos anos realizáronse numerosas obras, pechouse a habitación do fígado do hostal para que non volva chover, realizáronse obras de illamento acústico… e están dispostos a facer máis, segundo Guiresse, “sobre todo cos barrios, non facer ruído”. A máis longo prazo, teñen un gran obxectivo á vista. Foucher: “Desmantelar o edificio de Gibel para construír unha praza sen coche que poida ser aproveitada polo público”.

O venres e o sábado celébrase o 20 aniversario de Zinka, unha iniciativa pioneira en Euskadi.

Venres

20:00. Talos na pousada de Zinka. Monólogo de humor con Txiki, e recital de canto con Amaren Alabak e Niko Etxarte.

Sábado

11:00. Poteo animado e aperitivo no mercado de Maule.

12:00. O grupo de música Fabríquea Borgnol, durante todo o día.

13:00. Comida en Zinka.

16:00. Xogo de pistas en Maule.

19:00. Concertos en Zinka: Gatom, Tiocfaidh’ar e Urdangas da Rúa.

Esta noticia foi publicada por Ipar Euskal Herriko Hitza e trouxémola grazas á licenza Creative Commons.