A Coordinadora Feminista de Euskal Herria Bizitzak Erdigunea formástela durante o confinamento COVID19. Pasaron tres anos. En que consiste a dinámica do grupo? Como vos organizades?

A. Egurrola: A coordinadora xurdiu en Pandemia, entre espazos feministas. Levamos un ano aterrando o proceso: as xornadas que celebramos en febreiro do ano pasado en Vitoria-Gasteiz son un exemplo diso, ou as multitudinarias asembleas provinciais organizadas este curso. Agora, o contido recibido da coodinadora está a ser traballado polo Movemento Feminista de Euskal Herria. Recentemente fíxose público o proceso de Vidas de Todos ao Centro e estase organizando de pobo en pobo, de barrio en barrio, con garantías de coordinación a nivel de Euskal Herria.

Por que sentiron vostedes a necesidade de pór en marcha este proceso colectivo e recuperar os espazos públicos?

A. Egurrola: Concluímos que nas Xornadas Feministas de Euskal Herria que celebramos en Durango o movemento feminista necesitaba unha axenda compartida. Ademais, a problemática do coidado e a loita por unhas vidas dignas centráronse no centro. Desde entón poderiamos dicir que tivemos que construír esa axenda dunha maneira ampla.

A. Olaso: Xunto a Pandemia, todo o que reivindicabamos e teorizábamos anteriormente fíxose aínda máis evidente: a raíz patriarcal do capitalismo apareceunos totalmente espida. Doutra banda, o impacto da pandemia foi notable no movemento feminista, que provocou, entre outras cousas, a desesperanza, as dificultades de reactivación e a perda de conexión co movemento. Este proceso parécenos máis que nunca necesario para traballar por unhas condicións de vida dignas para a cidadanía vasca, e a dinámica partiu da loita feminista. Para iso, fíxose imprescindible que este proceso se realice de forma colectiva, que as decisións se tomen nos espazos máis amplos posibles e que se poñan en marcha formulacións de recuperación de rúas.

Será un proceso territorial e colectivo. Podedes presentarnos pasos ou elementos importantes dentro da axenda?

A. Egurrola: En febreiro do ano pasado reunímonos en Vitoria-Gasteiz para reunir a decenas de colectivos do Movemento Feminista de Euskal Herria, diferentes ámbitos e recunchos de Euskal Herria. Nel elaboramos un dossier con contidos, reivindicacións e propostas de plans de acción. A principios deste curso comezamos a compartir este plan de acción por provincias e a tomar decisións aos poucos. Organizámonos por países, creáronse grupos de traballo, ampliando os espazos de participación rexionais. As amplas asembleas dos pobos únense e creamos unha mesa de coordinación para tratar de mantelas e coordinalas.

A. Olaso: O 1 de febreiro fixemos público o proceso. Desde entón puxemos en marcha unha web con diferentes contidos e ferramentas de loita. A véspera do 8 de marzo, convidamos a aterrar o proceso nas asembleas de pobos e barrios, e así se está dando na maioría dos casos. O día de hoxe, 8 de marzo, marcámolo como punto de inflexión neste longo proceso, no que nos centramos a medio longo prazo. Até entón, a pesar de que empezamos a trasladar, a expandir, a socializar e a complementar reivindicacións e loitas, a partir de entón aínda virá máis traballo: a panca para construír o sistema público e comunitario de vixilancia vasca.

Din que "apostamos por un dereito colectivo ao coidado. A favor do dereito de todas as persoas a prestar e recibir coidados durante toda a vida en condicións de liberdade, dignidade e compromiso. Isto vai moito máis alá da situación de dependencia". Cales son as condicións para orientar a vixilancia como "dereito colectivo"?

A. Egurrola: Na medida en que sexa un dereito colectivo, a responsabilidade tamén debería ser así. O papel das institucións será fundamental na adopción de medidas. Por unha banda, para ter dereito aos coidados xustos, os recursos materiais dignos deberían estar garantidos, a regularización das persoas migradas, o dereito á vivenda, as condicións laborais dignas, o tempo de coidado… Doutra banda, esiximos a adopción de medidas para desmercantilizar e desfamiliarizar os coidados. Ademais, na medida en que os coidados son feminizados, os homes tamén deben asumir a súa responsabilidade. A comunidade ten unha responsabilidade importante en todo isto. Ademais de facer pedagoxía e interpelacións diferentes, será a base directa para construír modelos de vida liberadores. Ademais, aceptando que somos interdependentes, porá no centro a importancia das redes de relacións.

Din tamén que "os coidados son responsabilidade social e non negocio". Si o coidado ten que ser unha responsabilidade social, habería que facer moitos cambios na nosa sociedade e nas nosas vidas. Habería que transformar o sistema, porque non temos a custodia no centro, en xeral, e porque ademais é negocio de sacar diñeiro ou aforrar en moitas ocasións. Como podemos conducir esta revolución?

A. Olaso: Temos que combinar as loitas a curto prazo cos procesos respiratorios longos. Cando dicimos que transformar o réxime de vixilancia é transformar todo o sistema, non estamos a falar de nada. Temos identificadas as urxencias, sobre todo no ámbito da dignificación das tarefas de coidado (dereitos das traballadoras do fogar, reivindicacións das mulleres pensionistas, loitas nas residencias…), e hai que abordalas canto antes. Pero tamén son necesarios cambios a medio prazo: acabar cos subcontratos, ter tempo para a vixilancia, conseguir un novo modelo de cidadanía e ter competencia sobre iso…. e como non, impulsar os cambios materiais e culturais necesarios para o recoñecemento social que merecen os coidados, e aquí o papel da educación pode ser importante.

Reivindican un sistema público comunitario feminista de coidados. "Público"... como servizo público universal e gratuíto? E coa palabra comunitaria que definen?

A. Egurrola: Todos deberiamos ter o mesmo acceso aos servizos que sustentan a vida e aí situamos o sistema de vixilancia. A transformación destes servizos en negocios xera un interese de beneficio e, por tanto, un proceso de mercantilización. Neste sentido, só pode acceder ao servizo quen poida pagar este servizo. Nese momento convértese nun sistema de vixilancia exclusivo. Por iso esiximos un sistema público de vixilancia cento por cento accesible a todos e que sexa o mesmo.

A. Olaso: Cando falamos de comunitario falamos máis de ideoloxía e da nosa forma de vida. Neste sistema, que nos leva a ser cada vez máis individualistas, estamos a perder o enfoque comunitario e temos que repensar as nosas relacións de coidado. As nosas cidades e pobos tampouco están pensados para levar a cabo unha vida comunitaria (espazo público, arquitectura...) e tamén queremos cambialas.

As políticas de vixilancia teñen influencia e, por tanto, que tipo de colaboración ven coas institucións?

A. Olaso: Temos claro que algúns dos altibaixos que estamos a facer necesitan necesariamente cambios institucionais (modificación de leis, outros). Sabemos que non é fácil porque entran en xogo moitas cousas, os intereses dos partidos, os intereses dos partidos con empresas privadas, as eleccións... por tanto, non vai haber cambios dun día para outro. Ademais, non queremos un cambio que cambie cada catro anos. Non temos definida a nosa relación coas institucións, pero vimos pedir cambios estruturais e si as que manteñen son as institucións, teremos que concretar cal será esa relación.

O traballo de coidado é frecuentemente dirixido a mulleres migrantes sen papeis. Como garantir que a realidade que coñecen a súa implicación no proceso non lles facilita o camiño (moito tempo no traballo e pouco tempo para a militancia; risco/medo á falta de papel na ocupación do espazo público...).

A. Egurrola: De momento, as mulleres migradas que están organizadas sobre todo forman parte do proceso. Todas estas dificultades que mencionas son evidentes. Sabemos que non imos participar todos da mesma maneira, que non todos imos ter facilidades para recoller os contidos que se mencionan… Pero esta loita é un proceso de dignificación das vidas de todos, e por iso identificamos como reivindicacións de urxencia a lei de estranxeiría ou a modificación do réxime de coidados, por exemplo.

De face ao proceso, en que momento será importante o 8 de marzo?

A. Egurrola: desde a rolda de prensa que fixemos en Vitoria o tema e a dinámica chegou a máis xente, pero o 8 de marzo será a primeira demostración de forza. Será o día de dar máis difusión ao tema e o primeiro día de loita desta dinámica.

A. Olaso: A nivel local, o tema do coidado non se vai a tratar da mesma maneira, pero nos diferentes recunchos de Euskal Herria sairemos todos coa mesma boina, polo camiño do proceso e isto tamén será importante cara ao futuro.