A igrexa de San Francisco foi o centro neurálxico da masacre policial o 3 de marzo de 1976 en Vitoria-Gasteiz. A escasos metros da igrexa, a iniciativa Memoria Gara presentou o proxecto Espazo para a memoria de San Francisco na sede da Asociación 3 de Marzo, da man de Nerea Martínez Aranburuzabala, membro da asociación, e o historiador Josu Santamarina. Santamarina elaborou o proxecto tendo en conta as conclusións das Xornadas 3 de Marzo: memoria (k), espazo (k) e colectivo (k) organizadas por Memoria Gara no principio do ano. Nesas xornadas coñecéronse e analizaron, entre outros lugares, senllos lugares de memoria de Arxentina, Irlanda do Norte, Chile e Sudáfrica.

“A memoria do 3 de marzo será dos traballadores, ou non será”

O historiador sinalou que os sucesos do 3 de marzo “non se poden aproveitar para gentrificar a memoria”: “Si as elites queren deseñar espazos de memoria para evitar a noción de conflito e reproducir os valores das clases dominantes, estes valores serán inútiles; a memoria do 3 de marzo será dos traballadores ou non será”. O seu proxecto quere recoñecer "a outras vítimas que foron excluídas nos relatos oficiais", mediante un traballo de memoria "antirrepresivo e feminista, que se actualizará continuamente e que se converterá nunha ponte entre o pasado e o presente".

Investigar “máis e mellor” o 3 de marzo

A iniciativa Memoria Gara considera que hai que dar unha maior comprensión dos sucesos do 3 de marzo, ofrecendo, entre outras cousas, “a experiencia colectiva daquela época”: “A memoria obreira é completa e variada, pero ten unha gran sensibilidade cara a calquera inxustiza ou abuso do poder”. Ademais dos feitos de entón, queren dar cabida ás manifestacións “culturais, artísticas e políticas ” que se deron desde entón no espazo da memoria. O centro dos dereitos será o espazo: xunto cos dereitos humanos, os dereitos económicos, sociais e culturais. Pretenden desenvolver un proxecto “museográfico” que integre un fondo propio, un espazo de investigación e unha axenda de actividades.

Apoio institucional e independencia do proxecto

O proxecto foi presentado en rolda de prensa este mércores pola mañá e presentarase aos cidadáns nun acto público ás 19:00 horas no Centro Cívico Aldabe.

Martínez sinalou que o proxecto necesita o apoio institucional para a súa execución. Con este obxectivo, a partir de xaneiro presentarán o proxecto ao Goberno Vasco, á Deputación Foral de Álava, ao Concello de Vitoria-Gasteiz e ao Bispado. Subliñaron que o apoio non debe condicionar o carácter do proxecto, xa que “a memoria do 3 de marzo non é en absoluto unha memoria oficial ou confortable; imos rexeitar con toda claridade que a memoria e esta iniciativa absórbase nun proceso de institucionalización que supón un intento de domesticación e rescisión”.