Queridos Tonina, Loreto, Wal, Viki, etc.:

Canseime do cine. Farteime das filas, os aplausos e as pantallas. Só vexo a cinta cinematográfica que pecha os ollos e móvese. Mesmo cando vou durmir , só penso en travelling e encadre. Son demasiados días de Sete Festivais.

Ante esta situación, vinme obrigado a elixir unha nova afección e por esa razón diríxome a vostedes. Despois de coñecerlles todos na os libros e as mulleres canto, gustaríame facer meu, como vostedes, unha admirable afección pola literatura. Eu non teño, como Loreto, un dos protagonistas da película, unha colección da obra completa de Sad nas baldas da habitación; non, como Wal, a posibilidade de deitarme e espertarme todos os días con Goethe; nin, desde logo, a miña tía recitábame poesía como Tonita cando era pequena.

Teño libros en casa, iso si. Sen ler moito entre eles, tería que engadir. Tamén teño unha relación especial con eles, que se concreta en cada unha das frases subliñadas e nas notas escritas con lapis no bordo das páxinas. Iso é suficiente para entrar no voso club de afeccionados á literatura?

Vós, os afeccionados á literatura, sodes a esencia da os libros e as mulleres musicais do cineasta María Elorza. A través de vostedes, Elorza elaborou un importante documental dirixido a mulleres e libros, que cose música, imaxes e anécdotas.

Reivindicando que non se trata só das literaturas académicas, trabállase a afección polos libros con humor e proximidade. O ambiente acolledor nace desde o principio na sala grazas á anécdota que contan a nai do director, Tonina, e a súa irmá, Ane, mirando a cámara. Tamén se riron outras partes da película movidas, na maioría dos casos, polas excentricidades que sodes entrevistados. En consecuencia, o tema da literatura achégase aos espectadores sen perder a tenrura e dunha maneira moi efectiva, sendo a súa complexidade tan recoñecida como coñecida en todo momento.

Precisamente, a confianza que a película deposita na inxenuidade do espectador é un dos elementos que me pareceu máis destacable. Cando escoitamos palabras do propio director ou de vós, a miúdo aparecen na pantalla imaxes abstractas ou metáforas visuais que espertan a nosa imaxinación. Así, María Elorza ofrécenos imaxes moito máis que un simple reflexo do que escoitamos, como é imposible que a tradución que se fai da linguaxe literaria á linguaxe fílmica (cal ao revés) sexa literal. Búscase a suxestión e a imaxinación, a participación silenciosa do espectador que encherá a película con vivencias e reflexións propias.

Tamén é marabilloso o traballo gordo na selección de imaxes e na montaxe. Arquivos fílmicos, fragmentos de películas, fotografías e pinturas, gravados pola cámara… O documental vaise afastando do relato puramente familiar, sen perder a capacidade de sorprender ao espectador por capítulos.

O cine e a literatura atópanse na complexa capacidade de contar historias e na potencialidade de axudar a construír un novo mundo. No caso do documental Aos libros e as mulleres canto, da vasco María Elorza, ademais, casan dunha maneira impecable. Este é a primeira longametraxe de Elorza, que compite na sección New Directors.

Cando se acabaron os aplausos que duraron moito tempo, a verdade é que recuperara totalmente a miña afección ao cine. Por tanto, mentres sigo resolvendo como compaxinar cine e literatura, recollédelles estas palabras como unha sinxela achega da primeira á segunda e, por suposto, como unha celebración de ambas. De momento, eu volverei a filas, aplausos e pantallas, a outras películas, a un novo día do Festival.

Un saúdo.