No País Vasco existen varios camiños coñecidos como “romanos” e, sobre todo, pontes: Larresoro, Azkaine, Baigorri, Orbara, Aribe, Elo, Zirauki, Artziniega… Sen dúbida, os habitantes destes lugares consideraron como un valioso patrimonio as infraestruturas máis antigas e sólidas da zona, e de aí a súa identificación coas civilizacións clásicas; é coñecida a achega decisiva de Roma na historia dos medios de comunicación europeos, xa que unía todos os recunchos a través dunha sofisticada rede de calzada. Pero aínda que recibiron este nome, moitos destes elementos son máis tardíos: Medievais, na súa maioría.
Algo parecido ocorre coa ponte de Mantible. Esta ponte, de 164 metros de lonxitude e 30 de altura, cruza o río Ebro, conectando a zona de Logroño co pobo de Assa (actualmente Lanciego). Aínda que tradicionalmente se considerou de orixe romana, non se coñecen nesta zona importantes calzadas da época, e recentemente un estudo suxeriu que, en realidade, podería haberse construído no século XI para conectar as dúas principais cidades do reino de Navarra con Pamplona e Naia. Segundo esta hipótese, sería do mesmo tempo que a ponte de Ponte de Ponte de Ponte a Raíña, construído con técnicas parecidas e posiblemente coa mesma man de obra.
Romano ou románico, está claro que a ponte de Mantible, en Lanciego, é un dos monumentos máis importantes da Rioxa Alavesa. Situado no Camiño de Santiago, está declarado Centro de Interese Cultural e Patrimonio da Humanidade da UNESCO, pero o seu estado de conservación sempre foi precario. De feito, apenas cumpriu cincuenta anos de pé, xa que foi abandonado a principios do século XII, substituíndo ás pontes de Logroño. A finais da Idade Media, varios documentos sinalan que a ponte xa non estaba en uso. Desde entón, a estrutura foise deteriorando e só dúas do seu sete arcos orixinais sobreviviron até o século XXI, nun equilibrio cada vez peor.
Tras anos de denuncia da neglixencia institucional por parte de varias asociacións, un informe presentado en 2019 deu a alarma ao demostrar que a ponte estaba en grave perigo de caer. Era absolutamente necesario estabilizar a estrutura canto antes, con todo non realizar ningunha intervención de urxencia. Finalmente, a principios de 2021 aprobouse o proxecto de restauración da ponte e as obras iniciáronse na primavera. Pero era demasiado tarde. A noite do 24 ao 25 de xaneiro, un dos dous arcos que aínda permanecían en pé caeu e con el desapareceu o patrimonio arquitectónico de mil anos, cansado de esperar a atención das autoridades.
Hil honetan hasi eta abuztuaren 28a bitartean, Foruko (Bizkaia) erromatar herrixkaren arrastoetara hurbiltzen denak bisita gidatu berezia egin ahal izango du, aurrez aurrekoa eta birtuala, aldi berean.
Burdin Aroko baskoien hiri baten aztarnak aurkitu ditu Aranzadik Irulegi mendiko magalean eta honek Erromatarren aurreko baskoiak duela 2.700 urte nola bizi ziren hobeto ezagutzeko aukera emanen du.
Beste deskubrimendu bat: erromatarrak. Tira, deskubrimendu, aspalditik ezagutzen ditut erromatarrak, Kaligula, Pontzio Pilatos, Coronavirus bera, Asterix Italian komikiko auriga; baina orain berriz aurkitu ditut, izan dut irudipen, argialdi, epifania moduko bat. Sarri xamar joan... [+]
Erromatarren garaian bazebilen jendea Arditurriko meategiari minerala ebasteko lan gogorrean. Gaur, bi milurtekoko ustiapenaren aztarnek liluratu egiten dute bisitaria. Ezin osorik ikusi, baina ikus daitekeena nahikoa duzu bidaia harrigarria egiteko. Teknologia modernoak ere... [+]