Estando aínda á altura da onda das eleccións xerais, cos datos do 28 de abril confírmase a maioría que sustenta ao goberno actual. A lectura das eleccións no seu amplo contexto, con todo, segue existindo, sobre todo tendo en conta que nas eleccións xerais e forais vótase de forma diferente. Historicamente, polo menos, así foi.

Serán comedias para conseguilo, pero se se cumpren unha serie de requisitos, é posible: unha, e quizá a máis importante, que Geroa Bai mellore enormemente os seus resultados; que EH Bildu e Podemos manteñan os seus resultados finais, e quizais melloren un pouco... que baixe un pouco a dereita e que o PSN baixe moito. É posible todo isto? Milagre? Pois non é fácil, pero si posible, como sucedeu en 2015. O feito máis importante da época foi que por primeira vez conseguiuse equiparar as forzas do cambio coas de UPN-PSN. A irrupción de Podemos foi clave para que a balanza subise un cambio e tamén a repartición da dereita, que si Cidadáns conseguise 200 votos máis non habería cambio de goberno. Navarra Suma quere evitalo, pero só iso non o soluciona todo.

UPN e PSN caen

A dereita non sumou: Navarra Suma obtivo agora 107.000 votos, máis dos 17.000 de Vox, o que supón un incremento de 124.000 votos. En 2016, a dereita navarrista logrou 127.000 votos, polo que, tendo en conta que a participación subiu case un 9%, agora botouse atrás. Con todo, o número de votos é moi elevado. Nos últimos 20 anos, UPN e o resto de partidos rexistraron entre 92.000 e 139.000 votos, aínda que a tendencia é á baixa. De todos os xeitos, aínda que se rebaixe un punto dos resultados actuais, pódense colocar facilmente entre 90.000-100.000 votos. Agora, con todo, Vox preséntase polo seu lado e haberá que ver como afecto a UPN. O lóxico sería que moitos deles apoien a Navarra Suma para que “os da Fronte Popular e independentistas” –na súa lingua– non volvan conseguir o Goberno de Navarra. Xa veremos.

Javier Esparza ten motivos para estar preocupado, pero o seu maior problema para chegar ao Goberno –só polos votos– non son os seus resultados, senón os do PSN, onde ten máis dificultades. O PSN pasou dos 45.000 aos 91.000 votos nas dúas últimas décadas, pero nos últimos anos cun forte retroceso: 74.000 votos nas eleccións forais de 2007, 51.000 nas de 2011 e 45.000 nas de 2015. Podería pensarse que moitos dos votos que recibiu agora son de préstamo para facer fronte á dereita neofranquista, que é difícil de imaxinar, pero a historia da resultados mostra que sempre baixa moito dos españois aos navarros. Esta vez non será tan fácil, xa que o PSOE se inventou que estes votos fosen convocados un mes antes das eleccións municipais, coa esperanza de que a txanpa de abril influíse nas de maio. Podería ser ao revés, pero como a xogada lle saíu ben, agora Pedro Sánchez ten a onda a favor e está por ver en que medida apoiará a María Chivite na súa candidatura. E en calquera caso, non é fácil imaxinar aquí a Navarra Suma -PSN, cando se están apuñalando en Madrid.

Outro factor que se adoita opor é a maior participación nas eleccións xerais e con mellores resultados; nas forais a participación descende de 4-5 puntos, o que favorece aos partidos abertzales. É dicir, para un grupo de cidadáns o Parlamento de Navarra non é tan importante como o Parlamento español e pasa. Historicamente, o PSN é o aspecto máis prexudicado desta norma non escrita.

Podemos volve ser clave

Podemos e Esquerda-Ezkerra son outras das claves. A pesar de baixar moito, agora conseguiron un moi bo resultado entre ambos os –Unidas Podemos–: 68.000 votos, pero irán repartidos o 26 de maio. Unha decisión incomprensible, tanto desde o punto de vista da esquerda como do cambio e que pode ser determinante. Co resultado actual, a presidencia do goberno estaría en mans das forzas do cambio. En 2015, Podemos foi a forza crave que posibilitou o cambio e agora tamén pode ser así. Os partidos do cambio temen a escisión de Podemos, pero os resultados do domingo deixan aberta a porta á esperanza, entre outras cousas porque non hai un histórico que diga si eses votos baixan moito ou non. En todo caso, podería pensarse que algúns deles poderían acudir a EH Bildu, pero tampouco é fácil, xa que a coalición abertzale está nas súas posicións máis altas.

EH Bildu en boa posición, Geroa Bai moi estreita

Dos partidos do cambio, a coalición de Uxue Barkos ten o nó máis difícil de liberar: Os 53.000 votos das eleccións forais de 2015 leváronlle á presidencia do Goberno foral, pero nos xenerais de decembro de 2016 obtivo 14.000 votos e agora 22.000. Moi pouco, tendo en conta que as eleccións xerais de 2011 déronlle 42.000 votos e un deputado por Bizkaia e Gipuzkoa. As forzas do cambio, e en especial Geroa Bai, esperan que o resultado do pasado domingo vaia cambiar moito o próximo día 26 e que a xestión de Barkos durante a lexislatura váialles a dar moitos votos. Iso sería o lóxico e o desexable, pero a verdade é que necesita 31.000 votos máis para igualar, polo menos, os resultados das eleccións forais de 2015. Un reto bastante difícil, pero posible desde o punto de vista histórico de Uxue Barkos, tanto polos resultados obtidos en Nafarroa Bai –61.000, 62.000 e 77.000 votos– como por Geroa Bai –42.000 e 53.000 votos–.

EH Bildu sitúase nunha posición moito mellor, pasando de 31.000 votos en 2016 a 46.000 en 2017. Son os mellores resultados da esquerda soberanista tras Euskal Herritarrok (1999) e Amaiur (2011). O seu corpo electoral é historicamente bastante fiel, a pesar de ter unha traxectoria irregular desde o cume de 2011 até a actualidade.

Outros cambios?

Os aspectos do cambio mostráronse satisfeitos co que se fixo e mostraron o seu desexo de repetir a experiencia. Pero non se pode descartar ningún outro cambio, moito menos tras os enormes resultados do PSN de abril, que apuntan a un retroceso. O PSN afirmou en máis dunha ocasión que el ve un goberno que ten como eixo o PSN e o de Geroa Bai. Podemos e Esquerda-Ezkerra tamén se poderían atopar cómodos nese escenario. E o que cae é EH Bildu, que é a liña vermella do PSN. Con todo, conseguir a maioría absoluta entre o tres forzas é unha secuela e, por tanto, neste escenario igual tocaralle a EH Bildu decidir ou un parlamento que posibilite un goberno UPN-PSN ou que sustente o goberno PSN-Geroa Bai-Podemos-Ezkerra. Tamén son posibles máis escenarios, pero sería abrir demasiadas portas sen ter aínda os resultados na man. En calquera caso, o único que está claro é que, como en 2015, quen teñan problemas cardíacos terán que ter coidado a noite do 26 de maio.