A maioría das pasaxes vividas terminan coa mesma frase: “A min gustábame correr”. Confesou que cando era neno sempre saía de casa á intemperie. Na súa mocidade, máis que adestrar, gustáballe “competir”. De mozo, cando foi correr o maratón de Oviedo, dixéronlle que fixese 20 quilómetros. “Pero eu contesteilles que non, que eu quería facer 42,195”. En 1981 foi secuestrado por membros de ETA militar, metéronlle no maleteiro do coche… Pero non quere falar desas cousas. "Non ten nada que ver co tema, e estou moi enfadado con todo o mundo. Co da vítima e non vítima; eu non son vítima”.

A tolosarra Lurdes Gabarain, de 58 anos, foi a primeira muller vasca en completar un maratón.No libro Do Jogging á marathon, Josep Maria Antentas escribiu o dato: “1977. No ano 2000, un atleta vasco, Lurdes Gabarain, finalizou por primeira vez un maratón. Foi a primeira muller española que o conseguiu”. Iso é o que di esa cita.

Foi en Bordeus. Gabarain corría entón cun mozo de Irun, Ricardo Toro. “Eu tamén ía a todos os sitios onde ela ía participar en carreiras populares”. A maioría delas ían a Iparralde e a Francia, “pero tamén a Suíza”. Así, o tolosarra tivo a oportunidade de correr o maratón de Bordeus: “Alí non me puxeron ningún problema, pero si en Oviedo, no meu segundo maratón”.

A principios dos anos 70, no Estado español as mulleres non podían participar nas probas de longa distancia. “Si non me equivoco, a máis longa era de 3.000 metros”, lembrou Gabarain. En 1972, Francisco Castelló escribiu nO Mundo Deportivo: ‘En España déixase aos estranxeiros o que se lles prohibe ás mulleres autóctonas. Así, vimos a unha muller estadounidense no Maratón Internacional de Zarautz“.

Despois do maratón de Bordeus, Gabarain metéuselle na cabeza que ía facer o de Oviedo: “Despois de 20 quilómetros dixéronme que me detivesen e fixésenme un exame, porque era a distancia máis longa que eu podía facer. Tiven que ensinarlles o diploma de Bordeus para demostrar que fixera un maratón”. Lembra que antes de correr, os organizadores colocáronlle unha furgoneta diante e outra detrás. “20. Ao chegar ao quilómetro 4, non ocorreu nada. Eu seguín adiante, até o final”. Tras o de Oviedo, o tolosarra correu outro tres maratóns máis, entre os que se atopan o de Donostia e o de Oiartzun.

Era o ano 1966 cando unha muller chamada Roberta Gibb Bobbi apuntouse ao maratón de Boston. Naquela época, só os homes tiñan a oportunidade de asistir a esta carreira. A organización dixo que non a Bobbi. O corredor, de 24 anos, foise á saída e escondeuse entre os homes. A pesar de non ter dorsal, foi a primeira muller que correu un maratón. Ao ano seguinte, en 1967, Kathrine Switzer fíxose famosa. Este estudante de 20 anos inscribiuse no maratón de Boston e conseguiu o dorsal. Iso si, o nome completo non, puxo KV Switzer na folla de inscrición.

Mentres realizaba o percorrido, Jock Semple viuno e empezou a correr detrás, gritando “Fóra da miña carreira e volta dorsal”. Como o camión da prensa estaba alí, todo quedou gravado. Co dorsal 261, Switzer conseguiu acabar o maratón. Catro anos máis tarde, en 1971, o Maratón de Nova York abriu as súas portas ás mulleres. En 1972, Boston deu o mesmo paso, e Switzer e Semple abrázanse no maratón de 1973.

“Agora todo o mundo coñece esas fotos”, declarou Gabarain. “Acórdome dos pantalóns longos de Switzer cando me poño a mirar”. O asunto dos pantalóns quedou cravado no seu interior: “Cando chegaba o verán, as mozas esperaban a ver quen levaba os calcetíns. Custábanos moito saír á rúa en calcetíns. Na sociedade iso era cousa de mozos, había presión. Eu corría polos calzones. Daquela todos mirábanme así…”.

Unha labazada ao espectador

Gabarain, sempre á intemperie, tivo que crecer e criarse con aquilo que non era pequeno: “Os meus amigos eran chicos, porque sempre andaba con eles. Neses casos sempre se ouven cousas contrarias, pero que lle imos a facer…”. Nun cros, esgotou a súa paciencia e deu un bofetón a un espectador. “Creo que foi en Errenteria. Ía en primeiro lugar e un espectador precipitouse á estrada. Díxome que os meus peitos eran grandes e que se movían moito ou algo así. Pareime e deille unha labazada. A pesar de todo, gañei a carreira”, explica con humor.

Ademais dos maratóns, o tolosarra realizou outros deportes: tríatlon, ciclismo, esquí de fondo… “Gustábame todo. Entón non había axudas e non había ninguén ao meu lado que me levase dun lado a outro. Eu facíao todo”. Ata que o corpo lle dixo que xa era suficiente. A vea de Aquiles deu once advertencias a Gabarain. Sen ganas de someterse ás intervencións, decidiu pór fin á súa carreira deportiva. Agora, a pesar dos recordos dolorosos que hai mirando cara atrás, os bonitos sempre se impoñen. “De feito, a min gustábame correr; sentíame feliz”.

Esta reportaxe foi publicado polo Portal de Tolosaldea e trouxémolo grazas á licenza Creative Commons.