O Congreso español aprobará hoxe [9 de marzo] o proxecto de lei da Lei Orgánica do Sistema Universitario (LOSU). As emendas aprobadas no Senado non supuxeron unha modificación substancial do proxecto aprobado no Congreso con anterioridade, salvo para dotar ás universidades de maior flexibilidade e tempo para establecer adaptacións de contratación e novas figuras. Por tanto, o proxecto que se vai a aprobar é practicamente o mesmo que se sacou do congreso.

En opinión de Steillas, non é unha lei que satisfaga as necesidades e aspiracións da educación pública universitaria do País Vasco. Non prevé nin ofrece instrumentos para superar a división administrativa entre comunidades e estados. Tampouco é unha lei que libere ás universidades das dinámicas mercantilistas e burocratizadoras actuais, aínda que no preámbulo da lei pódese ler outro discurso.

Pero, con todo iso, ten unha serie de aspectos e características interesantes, apreciables e directamente interpeladas pola Universidade do País Vasco e a Universidade Pública de Navarra, así como polo Goberno da Comunidade Autónoma de Euskadi e da Comunidade Foral de Navarra.

Así, e co horizonte do ano 2030, a lei obriga a incrementar o financiamento público das universidades públicas até o 1% do PIB. Actualmente o financiamento público do orzamento da UPV/EHU na CAPV apenas alcanza o 0,4% do PIB. Esta porcentaxe empeorou nos últimos anos, e o novo Plan Universitario 2023-2026, que se aprobará proximamente, non supón unha boa previsión desde o punto de vista do financiamento público da universidade pública. En Nafarroa Garaia, pola súa banda, a achega pública segue sendo inferior, situándose en torno ao 0,36% do PIB.

O Goberno Vasco e o Goberno de Navarra non poden eludir este mandato, que será o gran reto das universidades públicas e dos nosos gobernos nos próximos anos.

Noutra orde de cousas, a lei tamén ten aspectos positivos en canto a estrutura universitaria, gobernanza e profesorado (mantén estruturas de representación e mando baseadas no sufraxio, abre o camiño para ir igualando a profesores laborais e funcionarios, non esixe xa ser funcionario para ser reitor, reivindicación da igualdade de xénero), pero tamén escuros (mantense a condición de que a maioría do profesorado das Universidades Públicas sexa funcionario, e a estrutura do Consello Social mantense case en favor dunha representación política e dunha opción máis plural).

En canto á estrutura dos estudos, non se modifica a estrutura dos graos e posgraos, pero si se insiste na importancia dos estudos ao longo de toda a vida e tamén se fai referencia aos microcredenciales ou microgrados como novidade. En que se materializarán estas propostas? Dependencia incrementada das empresas ou na oferta de servizos sociais? Aquí tamén temos o risco de que o mercado decida o que a lei e as políticas públicas non prescriben ou fomenten. De aí, entre outras cousas, a importancia de mellorar o financiamento das universidades públicas.

En canto á estabilización do persoal e sobre todo do profesorado, comprométese a reducir a contratación temporal até un 8%. Neste número non se terán en conta os profesores adxuntos, nin os profesores asociados de saúde. As medidas de estabilización diríxense exclusivamente aos profesores asociados e permiten transformar as mesmas en contratos indefinidos. Esta medida terá un impacto limitado na UPV/EHU, xa que non se produciu un exceso con esta imaxe similar ao doutras universidades españolas. Con todo, non se di nada sobre a situación e precariedade do profesorado interino a tempo parcial, e a maior bolsa de precariedade da nosa universidade é a que corre o risco de perpetuarse coa nova categoría de profesorado substituto que establece a lei.

Desta maneira, non se modifica a estrutura fundamental do persoal, e aínda que agora non se esixe a acreditación aos profesores adxuntos, a estabilización do persoal e o avance na traxectoria académica seguirán dependendo do sistema burocrático de acreditación, con toda a competencia e a ansiedade mutua que iso xera no profesorado.

Patxi Azpillaga Goenaga e Nagore Iturrioz López, sindicato Steilas