A maioría das bebidas elabóranse sen tocalas antes de nada. No noso país atópanse as adegas, as estampas dos buques, o carballo pedunculado (Quercus robur), o carballo albaricoque (Quercus petraea), a castaña (Castanea sativa), a cereixa (Prunus avium), a pasiacacia (Robinia pseudoacacia), o fresno (Frvataxinus excelsior) e o lago, e o pago. A diferenza do que ocorre na actualidade, antes empregábase moita madeira na construción naval. Tamén eran de madeira os aros que hoxe son de metal; utilizáronse principalmente castañas e avellanas (Corylus avellana), pero tamén o aliso (Alnus glutinosa). Por exemplo, o baleeiro San Juan construíuse en Pasaia en 1563 e afundiuse en Canadá na Rede Bay de Labrador en 1565. O barco en si era de carballo, pero a quilla de haxa e os mastros eran de abeto branco (Abies alba), e crese que a cuberta sería de piñeiro silvestre (Pinus sylvestris). Era un baleeiro de tamaño medio, duns 22 metros de eslora, 7,5 de manga, que desprazaba 200 toneladas e era capaz de transportar menos de 1.000 barricas. Deles, 140 foron atopados por mergulladores arqueólogos canadenses cando analizaron o casco entre 1978-1985. A maioría das barricas eran de carballo, aínda que algunhas eran de haxa. Os aros duns e outros eran todos iguais.

Neses barrís viaxaban uns 60 tripulantes que comerían e beberían. Nos contratos de traballo daquela época queda claro: 3 litros de sidra mariñeira por día. Tendo en conta que en cada campaña de Bale ían para un sete meses, nos sotos débense levar 60 x 3 x 7 x 30 = 37.800 litros de sidra. Nos barcos, como nas casas, o soto é unha adega.

Si logo vaise a beber a sidra, agora as barricas, ou calquera recipiente dedicado á sidra, recentemente enchido con mosto, estarán abertas ata que termine a primeira fermentación. Esta fermentación é unha fermentación de alcol na que o azucre procedente da mazá convértese en alcol e para iso necesita tomar aire. Inxerir osíxeno e liberar dióxido de carbono CO2. Si este último non se marchou, o mosto estalase. Ao final desta fermentación comeza a segunda, coñecida como “maloláctica”. Iso si, é un recipiente sen osíxeno, anaerobio, e convén que o recipiente estea pecho. Desta maneira a sidra refinarase, puirase e aclararase precipitando todos os ingredientes que contén na mestura. Despois, si déixase, pódese curar coa nai de abaixo, tamén si sácase. Cos viños de uva tamén se fai o mesmo. É indiscutible coa nai ou coa nai que o barco estea completamente pecho. Canto máis hermético sexa, mellor será a evolución da pulpa interior.

Para iso recoméndase pechar ben o orificio situado sobre o barricón, e en función do seu tamaño se bocinará e pechará cunha cortiza grande ou cunha madreselva. Para garantir a hermeticidad colócase unha segoa ao redor e por medo a que se coman os chamagos e a que entre aire, o sego cóbrese con yeso. Si hai que deixalo moito tempo. Si a distancia non é tan grande ou é conveniente explorar o estéril mamífero, en lugar de todo este traballo colócase pártea ao redor da cortiza ou da leña. En Euskal Herria temos dous carrizos, unha espadana de espino (Typha angustifolia) e unha espadana (Typha latifolia). Tamén se lles denomina “enea”, “seska” e “cadeira -belarra”, xa que esta última utilizábase para formar un banco de cadeiras. As lakoizketas tamén recibiron o “artiria” e Iztueta a “arteria”. A folla da lavanda, embutida, fina e longa, tamén foi utilizada para facer cestas, como as cadeiras, despois de secarse, pero tamén para colocar ao redor das cortizas para pechar adecuadamente as barricas.

Vese xunto ao río e dá un froito parecido a un cigarro no extremo dun longo noiro. É capaz de facer foguetes, e quizá de aí vinga J. Irigarai no seu libro Estado actual da onomastica botanica en Navarra de 1976. Ou porque era para facer chifres? A este talo tamén se lle chama “frecha seska”. Oh! Polunin e B.E. No libro Guia de campo das flores de España, publicado por Smythies en 1977, recolleron o nome de “a cinta belarra”, pero nos dicionarios, como moitos nomes, creo que erroneamente.

Mellor sidra co nome Lezka.