A pesar de que pasaron dous séculos, o problema dA Plutónica non se pode deixar desvanecer no pozo do esquecemento. Ademais de 200 anos atrás para coñecer a historia dA Plutónica, debemos remontarnos alén do océano, Montevideo.
Os irmáns José Rosendo e Valentín Ayllón eran impresores, chegados a Montevideo desde o outro lado do río A Prata en 1821. Non fai moito, os españois fóronse de Uruguai, pero os brasileiros ocupárona e unírona ao imperio co nome de Uruguai “Provincia Cisplatina”, a pesar da resistencia dos uruguaios. Nesta complicada época política, os irmáns Ayllón fixeron un gran traballo, xa que da súa imprenta de Montevideo saíron varios xornais, entre eles A Aurora, O Pampero, O Cidadán, que se publicaban na imprenta dos irmáns.
Hai douscentos anos, en xullo, os irmáns Ayllón publicaron unha oda, un longo poema político rimado, dun autor descoñecido, ou de varios: A Plutónica, Oda dirixida a Plutón, leva unha nota ao pé onde se indica que o poema é de 1816, época na que os españois dominaban aínda en Uruguai. Seguramente non era máis que un truco para evitar problemas cos dirixentes brasileiros. Si o/o autor/é, ou os/os autores/as, sabían que para entón xa transcorreran moitos anos, o noso/a Gabriel Aresti dicía: “A poesía é un martelo” e gardouse coa prudencia de quen collía a man ao compañeiro do martelo. En calquera caso, este poema de oito páxinas e de linguaxe culta é un poema irónico contra toda monarquía, pero que, como é necesario, non evita as palabras vermellas, unha mostra nesta parte da estrofa 18:
“Ata que a coroa asumida,
o sétimo Fernando
hoxe cínguea absoluta
con todo de ser fillo de p...”
Para ver exemplos de abuso e censura das monarquías non fai falta retroceder 200 anos nin viaxar máis aló dos océanos
A oda crítica sobre o Fernando VII.aren de España era, en definitiva, unha crítica contra todas as monarquías, e así o entenderon as autoridades brasileiras. A conversión do xornal en altofalante de crítica política polos xornais da época non foi do gusto dos monárquicos poderosos. O Febo Arxentino foi pechado o 2 de agosto polo gobernador, e mesmo o 26 ordenou buscar e requisar todos os exemplares dA Plutónica, aínda que os soldados tiveron que desprazarse a domicilio por violación da Lei de Imprenta. A represión dos irmáns contra A Plutica provocou que a imprenta fose pechada varios días e sufrise graves danos económicos.
Os irmáns Ayllón, vítimas involuntarias e, ao mesmo tempo, loitadores da liberdade de expresión, desapareceron repentinamente como un motu propio. Onde? Para entón xa era independente de volta a Arxentina, alén do río A Prata? Polo océano a este lado? Quen sabe. Posteriormente, o propio liberador, Simón Bolívar, deu a orde de buscar aos seus irmáns para que lle axudasen, pero non o conseguiu.
Ao redor dA Plutónica reunir cuestións como o poder revolucionario do discurso e o comportamento represivo por parte dos poderosos; a forza salvaxe da censura e o gran sufrimento e firmeza das súas vítimas. A pesar da dureza da censura e da violencia dos imperialistas, os uruguaios conseguiron, non sen problemas, ser nación ao cabo dun ano, segundo recóllese na Constitución de 18 de xullo de 1825.
Para que traer unha causa de fai 200 anos e, ademais, do outro lado do océano? A resposta deuna un comunista portugués, José Saramago:“Hai un devandito que é falso e corrente: pasado, pasado, pasado, pasado. Pero o pasado nunca vai, se algo non vai é pasado. O pasado sempre está presente. Somos a memoria de nós mesmos e dos demais. Somos a memoria que temos”.
Fai 25 anos as forzas armadas da Coroa de España pecharon o diario Egin e o Euskaldunonon hai vinte anos –e non viuse unha metáfora, si non, a coroa do logo da Garda Civil–, detiveron a 11 persoas, torturado e fixeron pasar o inferno que non sufriron os irmáns Ayllón. Para ver exemplos de abuso e de censura das monarquías non fai falta retroceder 200 anos nin remontarse máis aló dos océanos.
Josu Jimenez Maia, poeta
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
A cuadrilla é unha dos acenos de identidade dos vascos. Todo vasco ten unha cuadrilla ou, polo menos, iso é o que se espera dun vasco nato. Non é para menos, porque poderiamos dicir que a Cuadrilla é a unidade social de Euskal Herria, o átomo ou compoñente básico da nosa... [+]
Dous días despois, a onda publicitaria anunciadora do Ironman de Vitoria dicía: “Anything is possible”. Tiña unha cita cun amigo na Praza Nova de Vitoria-Gasteiz e, no camiño, vin outros carteis, soportes publicitarios e carpas. Algúns en inglés (“Finish Line”, ... [+]
O ruído xera graves problemas de saúde e calidade de vida. Gernika-Lumo, a pesar da súa aparente beleza e hospitalidade, ten serios problemas en materia de ruído.
A modo de introdución, mostrarase o feito anterior. Á altura da rúa Iparragirre de Gernika atopábase a... [+]
Non podo conter o lume que me abrasa por dentro, e só podo escribir estas estúpidas palabras para non deixarme dominar pola desesperación.
Odio a hipocrisía, aborrezco os brancos. O problema é que a blancura está en todas partes, que todos somos brancos.
É sabido que... [+]
Ao parecer, o incendio orixinado o pasado 13 de xullo na vivenda de Errenteria orixinouse na batería dun patinete eléctrico. Nesta ocasión, e afortunadamente, só producíronse danos materiais. Con todo, non creas que este accidente é algo insólito, ultimamente, os... [+]
Chega o verán, a principal expresión da turistificación, e, de novo, os problemas derivados da sobreexplotación da cidade como destino turístico son especialmente visibles, como o ruído ou a masificación das rúas. No entanto, preocúpannos máis os efectos estruturais do... [+]
En 1977 púxose en marcha a Euskal Kopa de Lekeitio, era unha época de transición. Na época da República, no ano 1931, a primeira Voda Vasca saíu do Batzoki. En 1964 tamén se celebrou en Lekeitio o Campionato de Euskadi de Vodas, en homenaxe a Resurrección María... [+]
Hai uns anos que pasei un fin de semana en Pamplona. Era o 12 de outubro.
Sorprendeume ver a decenas de latinoamericanos celebrando efemérides, con concertos, txosnas e todo. Celebrara a conquista dos meus antepasados? ! Pensei que a asimilación cultural dos conquistados xa... [+]
As mentalidades conservadoras teñen medo ao termo plan, enlazándose coas correntes políticas progresistas e mesmo comunistas, como o fan hoxe os novos autoritarismos (Milei, Meono, Orban, Aznar, entre outros). Con todo, a idea de planificación segue en boa saúde, polo menos... [+]
O tema da cohesión é hoxe en día a primeira responsabilidade de moitos gobernos, institucións públicas e organizacións non gobernamentais. De feito, as sociedades con baixas desigualdades xeran máis facilmente as condicións de desenvolvemento económico, social e... [+]
A pesar de que nas últimas décadas producíronse avances significativos nalgúns ámbitos e zonas do proceso de euskaldunización, nas administracións públicas o eúscaro enfróntase a serios obstáculos e ameazas. Ademais da ofensiva contra o eúscaro que se está... [+]
A Federación Navarra de Municipios e Concellos nace co obxectivo de "protexer e promover os seus intereses compartidos e a autonomía local". En breve seleccionarase un responsable de comunicación que deberá dominar o castelán e o eúscaro.
Pois o PSN-PSOE rexéitao (sorpresa... [+]
Fin de curso. O profesor na súa soidade. Imprímelle o ritmo da reflexión que o ruído fai na tracción do tren: mereceu a pena o traballo realizado este ano? Extenuado, pensativo, lembra as palabras do seu amigo: “Txo, os profesores non tedes dereito a queixarvos... [+]