O caso 'A Plutónica'
A pesar de que pasaron dous séculos, o problema dA Plutónica non se pode deixar desvanecer no pozo do esquecemento. Ademais de 200 anos atrás para coñecer a historia dA Plutónica, debemos remontarnos alén do océano, Montevideo.
Os irmáns José Rosendo e Valentín Ayllón eran impresores, chegados a Montevideo desde o outro lado do río A Prata en 1821. Non fai moito, os españois fóronse de Uruguai, pero os brasileiros ocupárona e unírona ao imperio co nome de Uruguai “Provincia Cisplatina”, a pesar da resistencia dos uruguaios. Nesta complicada época política, os irmáns Ayllón fixeron un gran traballo, xa que da súa imprenta de Montevideo saíron varios xornais, entre eles A Aurora, O Pampero, O Cidadán, que se publicaban na imprenta dos irmáns.
Hai douscentos anos, en xullo, os irmáns Ayllón publicaron unha oda, un longo poema político rimado, dun autor descoñecido, ou de varios: A Plutónica, Oda dirixida a Plutón, leva unha nota ao pé onde se indica que o poema é de 1816, época na que os españois dominaban aínda en Uruguai. Seguramente non era máis que un truco para evitar problemas cos dirixentes brasileiros. Si o/o autor/é, ou os/os autores/as, sabían que para entón xa transcorreran moitos anos, o noso/a Gabriel Aresti dicía: “A poesía é un martelo” e gardouse coa prudencia de quen collía a man ao compañeiro do martelo. En calquera caso, este poema de oito páxinas e de linguaxe culta é un poema irónico contra toda monarquía, pero que, como é necesario, non evita as palabras vermellas, unha mostra nesta parte da estrofa 18:
“Ata que a coroa asumida,
o sétimo Fernando
hoxe cínguea absoluta
con todo de ser fillo de p...”
Para ver exemplos de abuso e censura das monarquías non fai falta retroceder 200 anos nin viaxar máis aló dos océanos
A oda crítica sobre o Fernando VII.aren de España era, en definitiva, unha crítica contra todas as monarquías, e así o entenderon as autoridades brasileiras. A conversión do xornal en altofalante de crítica política polos xornais da época non foi do gusto dos monárquicos poderosos. O Febo Arxentino foi pechado o 2 de agosto polo gobernador, e mesmo o 26 ordenou buscar e requisar todos os exemplares dA Plutónica, aínda que os soldados tiveron que desprazarse a domicilio por violación da Lei de Imprenta. A represión dos irmáns contra A Plutica provocou que a imprenta fose pechada varios días e sufrise graves danos económicos.
Os irmáns Ayllón, vítimas involuntarias e, ao mesmo tempo, loitadores da liberdade de expresión, desapareceron repentinamente como un motu propio. Onde? Para entón xa era independente de volta a Arxentina, alén do río A Prata? Polo océano a este lado? Quen sabe. Posteriormente, o propio liberador, Simón Bolívar, deu a orde de buscar aos seus irmáns para que lle axudasen, pero non o conseguiu.
Ao redor dA Plutónica reunir cuestións como o poder revolucionario do discurso e o comportamento represivo por parte dos poderosos; a forza salvaxe da censura e o gran sufrimento e firmeza das súas vítimas. A pesar da dureza da censura e da violencia dos imperialistas, os uruguaios conseguiron, non sen problemas, ser nación ao cabo dun ano, segundo recóllese na Constitución de 18 de xullo de 1825.
Para que traer unha causa de fai 200 anos e, ademais, do outro lado do océano? A resposta deuna un comunista portugués, José Saramago:“Hai un devandito que é falso e corrente: pasado, pasado, pasado, pasado. Pero o pasado nunca vai, se algo non vai é pasado. O pasado sempre está presente. Somos a memoria de nós mesmos e dos demais. Somos a memoria que temos”.
Fai 25 anos as forzas armadas da Coroa de España pecharon o diario Egin e o Euskaldunonon hai vinte anos –e non viuse unha metáfora, si non, a coroa do logo da Garda Civil–, detiveron a 11 persoas, torturado e fixeron pasar o inferno que non sufriron os irmáns Ayllón. Para ver exemplos de abuso e de censura das monarquías non fai falta retroceder 200 anos nin remontarse máis aló dos océanos.
Josu Jimenez Maia, poeta
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
O Consello de Euskalgintza está a alertar da emerxencia lingüística que estamos a vivir nas últimas semanas. Pasaron bastantes anos desde que se empezou a describir a situación do proceso de revitalización do eúscaro no cruzamento, na rotonda, no inpasse e con palabras... [+]
O 25 de novembro, Día Internacional contra a Violencia Machista, a Secretaría Feminista do sindicato Steilas publicou un cartel: O noso corpo é un campo de batalla, e todos os centros educativos de Hego Euskal Herria recibírono. Queremos denunciar a violencia que sofren as... [+]
Vivimos nun contexto no que os discursos de odio antifeministas e racistas a nivel mundial están a aumentar gravemente. As narrativas de extrema dereita insérense en todo o mundo tanto polas
redes sociais como polas axendas políticas. O racismo e o antifeminismo... [+]
Moitas veces, despois de mirar as brumas desde a miña casa, ocorreume non coller paraugas, aínda que saiba que vou acabar de empapar. Por que será? Talvez non lle apetece coller o paraugas? Quizá coa esperanza de que non me molle? A pesar de todo, a conclusión foi sempre a... [+]
Recordo que con 16 anos, a Ertzaintza identificoume por primeira vez nunha concentración a favor do eúscaro ante os xulgados de Bergara. Criamos que en Euskal Herria era lexítimo o clamor pola euskaldunización dos tribunais, pero tamén entón faltaría algún permiso,... [+]
O desastre provocado pola pinga fría en Valencia deixounos imaxes dramáticas, tanto polas consecuencias inmediatas que tivo, como porque nos adiantou o futuro que nos espera: que este tipo de fenómenos climáticos extremos van ser cada vez máis numerosos e graves. Isto... [+]
A actualización do Plan Enerxético de Navarra pasa desapercibida. O Goberno de Navarra fíxoo público e, finalizado o prazo de presentación de alegacións, ningún responsable do Goberno explicounos en que consisten as súas propostas á cidadanía.
Na lectura da... [+]
Desde a desaparición da Unión Soviética, a rusofobia foi crecendo. O concepto de seguridade do Consello de Seguridade da ONU de 2002 é moi claro e indica que a seguridade e estabilidade do planeta deben depender dos Estados que non teñen intención de desafiar a Estados... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal naceu na localidade de Araia o 16 de xullo de 1902 e faleceu en Vitoria o 21 de novembro de 1993. Xa se cumpriron 31 anos e creo que é o momento de recoñecer o seu nome e ser, xa que non se coñece ben o legado que deixou. Umandi utilizou o nome... [+]
A escritura de autobiografía é, segundo din, a ferramenta máis eficaz para o desenvolvemento persoal, a máis liberadora. Tirar das cousas do pasado e lembralas, parece que axuda a desatar os nós do presente. Si, axuda a entender o presente e a debuxar un futuro que nos... [+]
Fixen un repaso desde o anuncio da pandemia até a traxedia de Valencia e concluín que a nefasta xestión institucional que ten a mentira e o forupe como devasa é constante da clase gobernante.
Non temos un gobernante substituto válido mentres este sistema pendular non se... [+]
O 19 de novembro é o día mundial do baño. Aínda hoxe, no século XXI, moitos traballadores e traballadoras, aquí, no País Vasco, non teñen dereito a usar o baño nas súas xornadas laborais. Exemplo diso son moitos os traballadores do transporte.
Os aseos son a clave da... [+]
O problema da vivenda é un problema estrutural que vén de lonxe. O que debería ser un dereito humano non é máis que un dereito subxectivo. Digo que é unha fraude porque, aínda que todas as institucións e todos os partidos políticos digan unhas palabras bonitas, non se... [+]
Para que o ensino concertado?
A nova Lei de Educación aprobada na CAV contra a maioría dos axentes da escola pública ten como obxectivo garantir a gratuidade do ensino concertado a través do financiamento dos poderes públicos. No Estado español tamén se anunciou unha... [+]
O 15 de novembro celebraremos en Errenteria-Orereta as tres xornadas organizadas polos diferentes axentes que conformamos Euskal Herria Digitala. Trátase dun taller de autodefensa dixital feminista e unha charla sobre a dixitalización democrática.
Os membros de DonesTech... [+]