Por primeira vez apostouse por dar a coñecer o tema das linguas minorizadas e oprimidas e espertar a conciencia. Unha pequena aposta por compartir as realidades, os retos e os soños que estes falantes viven en Berlín. Este ano, organizouse a primeira velada para que o eúscaro e o kurdo entren na rede. En Sprach, im Widerstand, a gaubela das linguas vasca e kurda, ou en kurdo, êvarek ji bo zimanog kurdú baskì.

Kurdua e o vasco son dúas comunidades vivas e loitadoras nas que dous loitadores pola lingua atopáronse en Berlín: Ciwan Tengezar e Amaia Orbe Barrio. Así, o pasado outono floreceu un proxecto para traducir unha canción do eúscaro ao kurdo.

Roj, berf, azadfont… en kurdo “Primeiras notas dunha marcha“ de Laboa

A volta a miúdo pode ser unha viaxe sen fin e cheo de sorpresas. Esta idea que se puxo en marcha sen ter en conta moitas datas é un exemplo diso, xa que se materializou no momento en que o necesitaba. E é que a tradución da canción “Martxa baten lehen notak” de Mikel Laboa e Joxean Artze deu inicio a esta viaxe. E dez anos despois de apagar a voz de prata do cantante de secular, Ciwan Tengezar cantou en kurdo por primeira vez en Berlín. Curiosa coincidencia, ou mellor dito, xoia.

A primeira nota dunha marcha foi gravada por Laboa en 1980. Naquela época, o donostiarra, a pesar de que lle gustaba "Internazionala", botou de menos o problema dos pobos pequenos e decidiu crear unha marcha máis sinxela baseada na idea de solidariedade entre os pobos e os seres humanos. Laboa fixo a música da marcha e pediulle a Artze que escribise un texto en base a esa idea. Esta canción foi o resultado. E así, anos máis tarde, organizouse en Berlín a velada das primeiras linguas do kurdo e do eúscaro, baseada na mesma idea. A potente ilustración do cartel de Gaubela foi creada por Lena Pritchard, baseándose no proxecto de tradución da canción.

A música como ponte entre as linguas.

A velada comezou cun bertso escrito por Nagore Soroa Hernández e a continuación Markel Anasagasti, Lander Majuelo, Jone Bolibar, Mikel Elgezabal e Amaia Orbe encargáronse de ambientar o faladoiro con varias cancións en eúscaro.

A continuación, coñecemos as realidades, os retos e os soños que viven en Berlín, nunha mesa redonda moderada por Matthias Hofmann. Por unha banda, Nekane Etxaide, nacida en Euskal Herria, e a súa filla Mireia Noriega, nacida en Berlín, falaron sobre a situación xeral do eúscaro, sobre a ditadura de Franco e sobre as iniciativas para promocionar o eúscaro en Berlín. Doutra banda, Ciwan Tengezar, de Iparkurdistan, e o seu fillo Zervak Tengezar, nacido en Berlín, falaron sobre a importancia da transmisión e a aprendizaxe da lingua materna. Doutra banda, referíronse á brutal opresión que sofre hoxe o kurdo e lembraron que en Berlín tamén está moi presente a presión da comunidade turca. Argia entrevistou hai pouco a Suna Altuna e a activista explicaba que o kurdo se atopa na "situación na que o eúscaro estaba na época de Franco". Tras a mesa redonda, os asistentes tiveron a oportunidade de aprender un pouco de kurdo e euskera, acompañados das dinámicas, danzas e cancións que prepararon Amaia e Ciwan.

Para terminar coa velada, puidemos gozar da música de Adar Ensemble. A pesar de ser un grupo formado por músicos de diferentes partes do mundo, cantan en kurdo. Aínda así, puidemos escoitar por primeira vez as cancións en eúscaro na presentación da versión “Primeiras notas dunha marcha”. A versión da canción de Laboa non foi a única sorpresa. O baixista Wester Desamours gozou dunha canción especial para a velada e composta na lingua criolla de Haití, é dicir, na súa lingua materna.

Ziman şoreí. A lingua é unha revolución.

Unha rebanada de pan rallada fíxose negra e non tomouse nin un céntimo.

Verso de Nagore Soroa Hernández:

Benvidos a Kurdu e

Benvidos a Eúscaro!

Marchas longas nun paso pequeno

Comeza.

Primeiro encontro, primeiro xogo,

Este primeiro abrazo,

Collemos a man e vaiamos

Adiante no noso camiño!

Sinxelos e invisibles

Como fermosos soños.

Somos perfume, xoias,

Pastel de chocolate.

Non somos grandes nin poderosos,

Nin Trump nin Angela.

Estamos vivos, empapados de alegría,

E que nos ouzan!

Aprender, falar, ensinar,

Acción cultural, protesta...

Mantemento da lingua en Berlín

O noso obxectivo e preocupación.

Reunímonos con fraternidad

E cheo de ilusión.

Seguiremos traballando mañá,

Que a festa empece agora!