Desde a aprobación da nova Lei de Educación para Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, estamos a escoitar e lendo unha e outra vez que a educación vai ser gratuíta. Escoitamos aos diferentes axentes, tamén ao Departamento de Educación, e nas entrevistas que ofrecemos aos medios de comunicación é unha pregunta obrigada cando imos seguir cobrando as cotas. A última noticia que lemos sobre este tema foi sobre un informe elaborado polo Ararteko da CAPV no que se afirma que unha ikastola como a ikastola Zurriola de Donostia cobra “cotas irregulares” por “servizos que deberían ser gratuítos”.

Ante todo queremos facer unha afirmación: Para as ikastolas o dereito á educación debe ser universal, o que significa que calquera persoa e todo o mundo debe ter a oportunidade de exercer ese dereito.

E as Ikastolas traballamos nesa dirección.

As ikastolas non somos propiedade da administración, somos propiedade da cidadanía e aínda que recibimos financiamento da administración, non nos financiamos ao 100%. Si así fóra, seriamos da súa propiedade e non fomos creados para iso.

A día de hoxe, a administración financia a través dos concertos o 70% da nosa actividade ordinaria, e o 30% restante financiámolo pola nosa conta. Para iso facemos Ikastolen Jaiak, Tanta iniciativa, instalamos txosnas en moitos pobos, organizamos sorteos, facemos auzolanes moitas tarefas de mellora e pedimos aos nosos socios (pais e traballadores) tamén unha achega económica.

A maioría do profesorado percibe o salario directamente do Departamento de Educación. Non todos. Recibimos unha cantidade concreta e pecha de diñeiro para o mantemento, as subministracións, a limpeza e o funcionamento do edificio. Dá igual como sexa o edificio (antigo, grande, máis dun edificio…) e canto nos gasta.

Non nos pagan algunhas das figuras que ten calquera escola (incluso a Ikastola): Responsables TIC, por exemplo. No caso do persoal da Administración tamén nos dan unha cantidade determinada. Dá igual a cantidade de xente que temos na administración, sexa cal for o soldo e a antigüidade dese persoal. A cantidade é pecha.

Os soldos dos traballadores do comedor, transporte e extraescolares pagámolos integramente nós. Así como outros gastos de transporte, menús de comedor, etc., e todo o mundo sabe que a imputación de todos estes custos aos usuarios non sería viable.

Nas ikastolas que temos a oferta de 0-1 anos recibimos unha subvención. Que en ningún caso cobre o custo.

Que dicir dos investimentos en edificios. Financiamos esporadicamente (aproximadamente cada cinco anos) o 40-50% dos préstamos solicitados para realizar investimentos grazas a unha subvención concorrente que obtén o Goberno Vasco. Esta subvención destinarase a todas as Cooperativas de Ensino.

O último informe do Consello Escolar de Euskadi (Informe 2021-2023 de Educación en Euskadi) revela que no curso 2019-20 o Goberno Vasco tivo un gasto de 7.073 euros por alumno/a no conxunto das redes, fronte aos 9.868 euros de gasto no conxunto da rede pública. Isto significa que un alumno da rede pública custou ao Goberno Vasco 5.590 euros máis que unha das redes concertadas. Pola contra, as necesidades das escolas son similares nunha e outra rede.

Por tanto, é imposible que nesas condicións saian adiante sen o esforzo dos nosos socios (económico, temporal…).

Esta achega económica realízaa só quen pode e temos mecanismos para garantir que iso sexa así. Ter cotas progresivas en función dos ingresos en Ipar Euskal Herria, ou sistemas propios de bolsas en Hego Euskal Herria. Cubrimos con solidariedade a achega de quen non poden facer esa achega económica entre quen poden.

Doutra banda, do mesmo xeito que outros moitos movementos sociais, somos unha rede á que tamén achegamos economicamente. Grazas á achega económica dos nosos socios axudamos este ano ás Ikastolas de Tudela, Lodosa, La Puebla de Arganzón e Seaska. Sen esa achega non habería Ikastola neses pobos.

O noso carácter grupal tamén ten outros aspectos: creamos material didáctico que pomos a disposición de toda a comunidade educativa, elaboramos o Marco Xeral de Educación que puxemos a disposición da sociedade vasca, creamos o currículo vasco e estamos a piques de actualizalo… Tamén temos que facer a nosa achega ao sistema educativo e a iso tamén dedicamos os nosos chuches.

Hai outro concepto que nos gustaría aclarar: cotas irregulares / cotas ilegais. Algúns din que cobramos “cotas irregulares/ilegais” pola vontade de manchar o noso nome e ser. Iso é mentira. É unha mentira. As ikastolas recibimos a achega dos socios para desenvolver conceptos e actividades que a administración non nos financia. Nunca para obter sobrefinanciación despois de ser financiados pola administración. As achegas que se estuden e aproben nas asembleas das ikastolas son legais, necesarias e lícitas.

En Euskal Herria sabemos moi ben o que é sacar adiante un proxecto en auzolan e coa nosa achega económica. Cantas achegas, cotas, subscricións… pagamos para que algúns proxectos de país saian adiante. A nosa é e será unha delas.

Isto é, a razón e o destino da achega económica que facemos os socios.

Nekane Artola e Agurne Barruso, presidenta e
directora xeral da Federación de Ikastolas de Euskal Herria