A sociedade vasca actual é culturalmente moi diversa, nos municipios viven persoas de diferentes orixes, e os nosos centros notaron esa diversidade cultural, xa que nos últimos cursos as matriculacións de alumnado estranxeiro aumentaron considerablemente. Segundo os últimos datos publicados polo Goberno Vasco no EUSTAT, en Euskadi en 2020 o alumnado sen nacionalidade española matriculado nos Ensinos de Réxime Xeral non universitarias en Euskadi ascendía a 38.661, si a isto engadimos os procedentes de distintas comunidades autónomas españolas e os alumnos de diferentes etnias que se atopan no noso territorio, a diversidade cultural maniféstase en varias escolas vascas. Por iso, existe a necesidade de dar respostas eficaces a esta situación, xa que o currículo educativo vasco (Heziberri) non define ningún principio para a xestión da diversidade cultural. Por tanto, a participación plena do sistema educativo é imprescindible para buscar unha solución que permita a integración de todos os alumnos e alumnas, así como a súa cohesión e convivencia.

En primeiro lugar, antes de explicar as accións a emprender para facer fronte á situación, hai unha necesidade de clarificar algúns conceptos que utilizamos con frecuencia pero cuxo significado non se coñece con exactitude.

Por unha banda, a multiculturalidad é a pluralidade étnica, nacional, lingüística, relixiosa e socioeconómica que existe na sociedade e que é froito da confluencia de moitas culturas nun territorio, aínda que non exista relación entre elas. Con todo, esta situación non achega riqueza nin para si mesmo nin para os grupos humanos, precisamente pola falta de interacción entre culturas.

Doutra banda, cando falamos de integración ou socialización, téndese á asimilación. Sen darse conta, establécese un proceso de construción dunha sociedade homoxénea na que as persoas inmigrantes adáptanse e adaptan á sociedade receptora, obviando as peculiaridades da súa cultura de orixe.

En consecuencia, a solución eficaz é o método de Educación Intercultural que se desenvolve nas escolas vascas. De feito, varios estudos realizados pola Organización das Nacións Unidas para a Educación, a Ciencia e a Cultura (UNESCO) demostraron que a Educación Intercultural é o modelo educativo máis eficaz para responder á diversidade cultural. A Educación Intercultural fundaméntase na dinamicidad, xa que nos grupos culturais xéranse relacións evolutivas. As actividades de interacción cooperativa xeran interaccións entre o alumnado, mostrando actitudes de tolerancia, comprensión e solidariedade. Neste sentido, os Centros deben desenvolver actitudes de respecto e integración coas diferentes culturas e todas as materias do noso currículo deben ter unha gran importancia nestes obxectivos, pero Heziberri raramente cita os principios de interculturalidad. Cabe destacar, por exemplo, a referencia que se fai ao termo interculturalidad explicado ao comezo do informe Segundo compoñente da competencia motriz. “Utilizar o comportamento motor para fortalecer a identidade cultural propia, fortalecer os valores do pobo e recoñecer e valorar a interculturalidad e intraculturalidad”. Con todo, queda moi pouco e ten que asumir todas as áreas e capacidades educativas. Por iso, a Educación Intercultural desenvolvida polo país de Quebec, dependente do Estado canadense, a finais do século XX, sería un excelente modelo de implantación no País Vasco. Quebec, do mesmo xeito que o País Vasco, ten unha lingua e unha identidade culturais propias, na que habitan habitantes de moi diversas orixes e cunhas competencias xurídicas e políticas limitadas, é un territorio sometido ás leis dun Estado. Desta maneira, o programa de educación intercultural que está dentro do currículo educativo de Quebec diferénciase do proceso de integración de Canadá. De feito, fai fincapé en criterios máis cidadáns que culturais e trabállanse principios que difuminan as pegadas da asimilación. En concreto, a través do traballo sobre os intercambios culturais adóptanse medidas para combater o racismo, a intolerancia e a discriminación. Hai que destacar que a aprendizaxe do francés non é unha medida de asimilación, senón que se utiliza como recurso para a igualdade e a integración. Por iso, este exemplo é válido para o noso territorio e o eúscaro terá que xogar un papel similar na educación vasca. Por exemplo, considerar o eúscaro e a cultura vasca como un elemento central de integración, participación e igualdade de oportunidades e non como un aceno de identidade da maioría, senón como un aceno de identidade de todos os habitantes de Euskal Herria, independentemente da súa orixe.

Por tanto, tendo en conta o anterior, o currículo educativo vasco debe incluír propostas culturais, formación, formación, métodos educativos ou materiais pedagóxicos a implantar a nivel educativo. Existe unha tarefa para desenvolver un currículo eficaz que integre a interculturalidad. Mediante este traballo traballaranse os coñecementos das diferentes perspectivas culturais do alumnado, eliminarase a exclusión sociolingüística e cultural e evitarase o fracaso escolar nos centros. Para iso, o profesorado terá un soporte cun currículo no que se traballen os principios interculturais para investigar, deseñar, levar á práctica na aula a integración de culturas e asociacións de alumnado de orixe diversa, así como a posta en común dos grupos.

En definitiva, vivimos nun mundo globalizado no que conviven culturas e costumes moi diferentes. Isto leva moitas consecuencias: os alumnos e alumnas reúnense con compañeiros e compañeiras de diferentes culturas e costumes, o que pode influír moito no seu proceso de desenvolvemento educativo. Está claro que o currículo educativo do País Vasco debe integrar a Educación Intercultural para garantir a convivencia nos centros educativos. Para iso, é necesario utilizar a cultura vasca e o eúscaro nas escolas como medio de encontro, de integración e de igualdade entre as culturas do alumnado e non como medida de asimilación cultural. Con todo iso, a educación de Euskal Herria converterase nunha cosmopolita.