Donostialdea é un lugar idóneo para vivir. Invernos e veráns cálidos, ao bordo do mar, montañas preto, auga potable en todas as épocas do ano…

Historicamente e desde hai moito tempo, a maioría dos territorios da comarca guipuscoana de Beterri foron terras comunais. Os terreos que até o século XX coñecíanse como “Montes Lícitos” nos mostran os indicios da organización colectiva orixinal. Os Betríes, do mesmo xeito que o resto dos veciños e veciñas de Euskal Herria, quixeron manter o modelo colectivo de forma rigorosa. Pero tamén nesta época pódense atopar os antecedentes das prácticas especulativas actuais.

O envorco dun sistema xurídico a miúdo, desgraciadamente, faise con violencia, e así sucedeu nestes territorios. Cando reis, señores, soldados e emperadores achegáronse a nós, quixeron conquistar campos, ríos, arroios, muíños, portos e bosques. Sendo un lugar estratéxico tentador, San Sebastián sufriu un destino perverso durante séculos, o carácter de fortaleza.

A súa condición de praza forte trouxo a San Sebastián unha situación de dependencia e converteuse no punto de mira de todas as guerras. O desastre máis coñecido foi o incendio de 1813, orixinado polos supostos aliados, que destruíu a cidade e deixouna a piques de ser borrada do mapa definitivo.

Os donostiarras, conscientes de que o destino cambia de rumbo no traballo e no valor, volvéronse a reconstruír a cidade unha e outra vez, conservando o seu carácter propio, traballador, frívolo e alegre. Con esta idea, o Concello decidiu derrubar a muralla, renunciando definitivamente á súa condición de praza forte.

Desgraciadamente, tamén chegaron outras guerras, e na crise económica xurdida por mor das guerras carlistas, as terras comunais quedaron en mans dos caciques. Así as cousas, en 1926 o Exército español comprou un solar en Loyola, na beira do Urumea, tras a privatización dos “Montes Lexítimos”, nunha desas zonas que quedou en mans dun particular e na que, como una “pica” colocada en Flandes, instalouse o “Terzo Vello de Sicilia”.

Cinco anos antes de que os militares se instalasen en Loiola, San Sebastián tivo que comprar o monte Urgull ao exército, e máis atrás no tempo, ademais de pagar unha importante cantidade de diñeiro para que Alderdi Eder usase aos cidadáns, o Concello permitiu ao exército construír un campo de tiro en Ondarreta. Cando o Concello quixo recuperar a praia, tivo que regalar aos militares as terras de Miramón (s. XX). os que se utilizaron para especular a finais do século XX mediante unha recualificación interna da operación de traspaso da propiedade do Palacio Goikoa ao Concello). É dicir, para sacar as construcións militares do centro e destinar as terras a usos civís, o consistorio tivo que entrar na dinámica de pagos constantes e de intercambio de terras ao entón Ministerio de Guerra.

Pronto este cuartel construído en Loyola mostrou o seu propósito, xa que en 1936 situouse a favor do golpe de estado de Franco e Mola. Os civís donostiarras levantaron barricadas en Amara e lograron que os soldados de Loiola rendésense e rodeasen o cuartel. Pagarían a pena que os donostiarras loitasen pola liberdade, xa que os franquistas ao entrar na cidade cometeron unha brutal masacre. A pesar de todo, por encima de todas as matogueiras, San Sebastián continúa co proceso de desmilitarización: O Hospital Xeral Mola converteuse no actual Xulgado, o Palacio Goikoa, que alberga as oficinas municipais, o edificio do que era Goberno Militar... aos poucos as zonas e construcións militares están a desaparecer do noso pobo, e agora en 2021 chegou a quenda ao Cuartel de Loiola.

Infórmase que os terreos do cuartel de Loiola pasarán a disposición do Concello. O Concello de Donostia-San Sebastián e o Ministerio de Defensa constituíron unha Comisión Técnica que ten por obxecto "a valoración detallada dos posibles aproveitamentos urbanísticos dos terreos de acuartelamento", así como "a análise das cuestións vinculadas á futura planificación urbanística da zona". É dicir, a cantidade que recibirán os militares decidirase en función dos usos urbanísticos da zona. Pola súa banda, o Ministerio de Defensa declarou que lle gustaría construír un novo cuartel a uns 150 metros alén do Urumea.

Sabemos que a petición da retirada do cuartel viña de lonxe, e a pesar de que a opción da Hípica sempre estivo aí, nos últimos 30 anos o Exército puxo trabas continuas, entre outras escusas, porque quería facer un novo movemento especulativo para conseguir máis diñeiro. A desaparición definitiva do cuartel é unha boa noticia, pero non podemos permitir que o Concello entregue de novo diñeiro ao exército. Cortemos a cadea. No proceso de desmilitarización, que se prolongou demasiado ao longo da historia, pagouse demasiado para recuperar para o uso da poboación civil todas as citadas terras e construcións. Non estamos en débeda con ningún exército e esta vez non deberiamos pagar nin un céntimo por que os militares abandonasen a zona de Loiola.

É hora de proclamar San Sebastián como un territorio desmilitarizado sen edificios militares e de pasar todas as construcións e zonas militares a mans civís e públicas, entre a Hípica e Lore Toki. En memoria dos donostiarras que viviron aquí antes que nós, en homenaxe a quen sufriron tantas guerras e desastres, en recordo dos nosos antepasados cuxo obxectivo era un pobo traballador e alegre, no camiño que abriron os insubmisos, e sobre todo porque queremos deixar aos nosos descendentes un futuro digno e viable, Donostia debe ser desmilitarizada, oficial e absolutamente.

Que Donostia/San Sebastián sexa un precedente para o proceso de desmilitarización que o mundo necesita, que condene as guerras; que promova a resolución pacífica dos conflitos; que arruíne a armería, que sexa o Pobo de Acollida para os exiliados polas guerras...Non un cuartel vello; non un cuartel novo; nin aquí nin en ningún sitio. Desmilitaricemos Donostia; desmilitarizemos Euskal Herria, imos a desmilitarizar o mundo.

*Artigo asinado tamén por Ana Gorostidi, Bernard López Uranga, Iñaki Otamendi.

Kuartel Berriak EZ, membros da iniciativa popular