Persoas con autismo, parálise cerebral, persoas xordas non autónomas, con trastornos da linguaxe, con síndrome de Down, con perda de linguaxe por unha demencia... Itxaso Viñe Minayo e Asun Zelaia Etxarri, alumna e profesora do ciclo de Intermediación Comunicativa da Formación Profesional, explicaron a ARGIA que as dificultades de comunicación poden ser moi diversas.

Que fai un mediador de comunicación? Por unha banda, traballan con persoas con dificultades de comunicación para que “desenvolvan as súas capacidades”, explica Viñe. Doutra banda, tamén traballan de face á sociedade, promovendo a sensibilización e a transformación “para que a sociedade sexa accesible a todos”. Por último, realizan un “traballo de ponte” entre as persoas e a sociedade en dificultades, coa cidadanía, organizacións ou asociacións. “O mediador de comunicación sempre traballará dentro dun equipo multidisciplinar”, detalla Zelaia: logopedas, profesorado, persoal sanitario, psicólogos, xestores...

Reivindicacións profesionais básicas

O labor dos mediadores de comunicación é moi descoñecida na nosa sociedade en xeral e a propia figura profesional é relativamente recente. No que respecta a Hego Euskal Herria, en Álava, Bizkaia e Gipuzkoa estreouse o ano pasado o ciclo de Formación Profesional en Mediación Comunicativa (Vitoria-Gasteiz, Elgoibar e Barakaldo), e este ano en Navarra.

Viñas e Zelaia enumeraron tres preocupacións principais. O primeiro refírese a un trastorno que se dá “na sociedade, no mercado e na educación”: pensar que a lingua de acenos é o mesmo que a interpretación e a mediación comunicativa. Pero se os intermediarios traballan con diferentes perfís, os intérpretes só con persoas xordas, e dentro delas, con comunicativamente autónomos. Esta desorde fai que dúas figuras profesionais compartan a mesma bolsa de traballo nas listas educativas do Goberno Vasco. Precisamente, unha das súas principais reivindicacións é a creación de dúas bolsas de traballo especializadas en educación. Esta reivindicación foi posta en marcha hai tempo pola Asociación de Intérpretes de Lingua de Signos e Condutores e Intérpretes de Lingua de Signos do País Vasco (ESHIE) e sumouse a Asociación de Mediadores de Comunicación do País Vasco, Euskobi. A segunda reivindicación principal é o convenio laboral para os profesionais do sector. “Non temos a nivel estatal nin autonómico”, di Viñas, sorprendido. Ademais de ser unha nova figura, pode ter moito que ver o feito de ser un sector moi feminizado. “Dos 20 alumnos de Vitoria, quince son mulleres”, explicou Zelaia.

E a sociedade?

Viñas e Zelaia afirman que se poden facer moitas cousas para que a sociedade en xeral sexa máis accesible para persoas con dificultades comunicativas, “a maioría delas sinxelas e baratas”. O primeiro paso sería ampliar o concepto de accesibilidade en si mesmo, actualmente moi limitado á accesibilidade física. En consecuencia, os medios máis importantes son evitar obstáculos físicos e o braille para as persoas cegas. Pero as dificultades, e por tanto as tarefas, son moitas máis. Nos edificios, por exemplo, habería que ter en conta a señalética completa. “Habería que utilizar pictogramas ou símbolos gráficos, bucles magnéticos, liñas de orientación no solo...

O pasado ano, os alumnos de mediación comunicativa de Vitoria-Gasteiz analizaron cinco centros cívicos da cidade e estableceron propostas para mellorar a accesibilidade. Co obxectivo de aproveitar máis o traballo realizado, presentáronse aos coordinadores dos centros cívicos. En xeral, pareceulles “moi interesante”, pero explicáronlles que non tiñan tempo para aplicalo, que a burocracia tamén era un problema... “Si no Concello hai un grupo de traballo mirando a iso, por exemplo, o que parece difícil sería fácil”. Debe ser un cambio global, en todo caso, e para iso a visibilidade e a sensibilización van da man.

Xornadas

As xornadas pretenden crear unha rede na comunidade educativa e dar a coñecer o perfil das persoas mediadoras. “Por iso convidamos a alumnos e profesores de Hego Euskal Herria, a asociacións, sindicatos e ao Departamento de Educación”. Celebraranse o xoves, día 26, a partir das 10:00 da mañá e até as 15:00 horas, no Salón de Actos do Instituto Francisco de Vitoria. Formaranse grupos de debate e compartirán experiencias de mediadores, ou se celebrará unha mesa redonda de asociacións do sector e un taller de accesibilidade (abaixo, cartel do programa).