Sábese que nalgúns territorios está a notarse máis a emerxencia climática. Os Pireneos, unha das cordilleiras máis extensas e ricas na natureza do sur de Europa, non están a salvo desta inercia, como mostra o informe presentado este xoves en Bilbao pola Asociación de Traballo dos Pireneos (CTP). Nesta asociación atópanse, entre outros, o Goberno Vasco, o Goberno de Navarra e a comarca de Nova Aquitania, e o ámbito investigado abarca boa parte do País Vasco, desde Roncal até case as Encartaciones.

Realizado polo Observatorio do Cambio Climático dos Pireneos, dentro do proxecto denominado Adapyr, durante dous anos investigáronse unha serie de características da cadea montañosa, co obxectivo de medir os cambios producidos polos seres humanos como consecuencia das emisións de carbono e a perda de hábitats e biodiversidade.

Desde 1983 a metade dos glaciario dos Pireneos perdéronse e só quedan 20 nunha "situación moi vulnerable". Por exemplo, o glaciario de Aneto perdeu a metade da súa superficie en 30 anos. Ademais, a media da temperatura aumentou 1,6 graos no período 1959-2020, o número de choivas diminuíu un 8% e o "verán" alargouse un mes.

Tamén realizaron algunhas proxeccións. De continuar así, no ano 2050 a profundidade da neve reduciríase á metade a unha altura superior aos 1.800 metros; as turberas, cuxos hábitats singulares foron orixinados en miles de anos, verterían o CO2 en lugar de capturalo; os caudais de auga diminuirían; e espérase unha perda importante de biodiversidade.

Na actualidade, o informe sinala que o 59% dos Pireneos compono os bosques, sempre que se teñan en conta os que son plantacións de mono fronte aos bosques. De feito, segundo outro estudo, algunhas especies arbóreas están a se estender nas montañas altas, como os piñeiros, debido ao aumento da temperatura e á diminución da explotación dos pastos, que están a crecer a maior altura. Pero os investigadores advirten de que a capacidade destes bosques para capturar CO2 está a debilitarse.

Territorio "resiliente"

No entanto, ante estes datos preocupantes, deseñouse un plan para a creación dun modelo territorial alternativo denominado EPiCC: Chamóuselle unha estratexia de cooperación na acción climática. Este Plan, considerado "único" en Europa, recolle unha serie de criterios para que os Pireneos se convertan en territorios "resilientes" para o ano 2050.

En concreto, definíronse cinco "sistemas": o clima, a economía adaptada á montaña, os ecosistemas naturais resilientes, o territorio e os seus habitantes e a gobernanza colaborativa. Este enfoque "sistémico" permite axuntar esforzos en ámbitos que poden ser clave dunha maneira inclusiva, segundo os autores do plan.

Neste sentido, exponse algúns retos aos que se pode facer fronte: mellorar o coñecemento dos impactos actuais fronte á perda de biodiversidade e protexer as especies máis vulnerables; promover unha oferta turística máis sostible para evitar a estacionalización e ter en conta a produción local; mellorar a eficiencia enerxética nas zonas urbanas; fomentar o diálogo cos axentes territoriais...

Para levalo a cabo xa se crearon varias comisións de asesoramento e seguimento e solicitaron a subvención do instrumento financeiro Life da Unión Europea.

Non é a primeira vez que os Pireneos son a referencia para outro modelo económico máis sostible. En Navarra, o Grupo de Traballo de Emprendimiento da Mesa dos Pireneos, creado dentro do Plan dos Pireneos, impulsou iniciativas para que os Pireneos Navarros sexan o "ecosistema" do emprendimiento transformador.