O quintsuero, unha técnica xaponesa centenaria, consiste en observar con ouro po as pezas cerámicas rotas, en lugar de disimular as "cicatrices", créase algo único con novo valor. Ese foi o simbolismo que utilizamos o pasado 24 de febreiro nun acto de reparación simbólica a mulleres que sobreviviron a diferentes violencias machistas.

Algunhas das nosas experiencias vitais déixannos cicatrices, visibles na pel ou invisibles. Algúns fan todo o posible para esconderse e seguir vivindo. Algúns deciden que forman parte da súa memoria e da súa historia e inician un proceso de formación. Un proceso de reparación, recoñecendo a nosa fraxilidade, enfrontándonos, deixando de escondernos coas máscaras que puxemos durante tanto tempo para sobrevivir.

Este camiño non pode ser individual, debe ser apoiado por outras mulleres, homes, sociedades, institucións... Con este obxectivo, Mugarik Gabe, xunto con outras institucións, puxo en marcha un proceso de documentación con quince mulleres que sobreviviron ás diferentes violencias machistas. Mulleres forzadas a deixar atrás o seu pobo natal pola violencia que viviron, que fixeron fronte a outras moitas violencias até atopar ao pobo ao que foron acollidas. Mulleres ás que se nega a identidade e pónselles trabas para vivir como queiran. Mulleres que ven inmersas en traballos que deixan os seus lugares e convértenos en escravos, inmersas nunha realidade que non se fai nada por transformar e sen dereitos. Mulleres que saen dos procesos de violencia e que atoparon institucións que agravan e revictimizan esta situación.

Reunímonos e preguntámoslles: "Que necesitas para observar, completar e seguir adiante esta ferida?". Preguntar e escoitar son elementos fundamentais no proceso de reparación. Escoitar sen prexuízos, con empatía e apertura. E sobre todo escoitar coa nosa responsabilidade como sociedade, porque o dereito á reparación é un paso cara á transformación social e soñamos cunha vida sen violencia machista.

Esa escoita e credibilidade sería unha primeira medida de reparación, porque sentirían que estamos con eles, coas vítimas, e que eles son parte desta sociedade e non agresores.

Un dos temas máis recorrentes e de maior atención é o da solidariedade con todas as mulleres. Mobilizarse pola paixón de non pasar o que viven e están a vivir a outras persoas, implicarse coas asociacións en iniciativas, en procesos, e para iso deben contar e converter estes relatos en parte da nosa memoria colectiva.

Tamén prestan atención ás institucións para que reformulen os seus protocolos e dean continuidade ás accións que realizan. A violencia institucional existe, sería reparadora si recoñecesen erros e malas prácticas e definisen compromisos concretos para cambiar tantas cousas por elas e polas que virán.

A lista de esixencias reparadoras compartidas foi longa. Estes procesos teñen un compoñente individual para complementar o que cada un necesita e volver ser protagonista da súa vida, pero tamén colectivo.

Os procesos non poden deseñarse desde as oficinas como ferramenta para polos en marcha ante cada unha das mulleres que sofren violencia, e non deben partir só das institucións, senón tamén das contornas próximas e da sociedade en xeral. Os procesos expoñen moitos retos e a necesaria transformación. Hai que deterse, preguntar e sobre todo escoitar.

A partir de aí, hai que definir ese proceso de reparación que axude ás mulleres que sobreviviron á violencia machista, para que se apropien da súa vida e gocen de novo, deixando atrás a violencia vivida, sen ocultar as súas cicatrices. Estas cicatrices narran unha historia de dor e de superación cara a unha vida sen violencia machista.

Lidia Ruiz Gómez, Sen Fronteiras