Baixo a xustiza
O imperialismo lingüístico español, nos últimos 40 anos chamados democracias, a través do poder xudicial, puxo en vía xudicial permanentemente o eúscaro, e deu máis dunha puñetada ao progreso da nosa lingua sacudindo os martelos de madeira dos xulgados que están na raíz do reino. Nos últimos 40 anos, desde os tribunais, a miúdo cortáronse as ás ao eúscaro que quería ser paxaro.
Para coidar e promover o eúscaro na Comunidade Autónoma do País Vasco e Navarra (e, por suposto, en Lapurdi, Nafarroa Beherea e Zuberoa) necesitamos un cambio de paradigma da actual lexislación para que, como nos últimos 40 anos, o martelo da xustiza non nos golpee unha e outra vez.
A primeira Lei 10/1982, básica de normalización do uso do eúscaro, aprobada en Euskal Herria, acaba de cumprir 40 anos o pasado 24 de novembro. E lembremos —non o esquezamos— que, aínda, no século XXI, o eúscaro carece de oficialidade legal en todo o País Vasco (non ten oficialidade plena na maior parte do territorio navarro, onde reside o 90% dos navarros, 600.000 navarros) e en todo o País Vasco Norte, e nunca tivo recoñecemento legal algún). Por tanto, no País Vasco de principios do século XXI aínda estamos lonxe de ser unha lexislación que permita o pleno uso normalizado da nosa lingua en toda a extensión do noso territorio.
"A primeira lei aprobada para regular o uso do eúscaro en Euskal Herria acaba de cumprir 40 anos o 24 de novembro. E lembremos que aínda o eúscaro non ten oficialidade legal en toda Euskal Herria"
Na actualidade, a Lei do Eúscaro vixente na Comunidade Autónoma do País Vasco céntrase na liberdade lingüística dos cidadáns e os dereitos lingüísticos. Pero coa dirección que adoptou a actuación xudicial nos últimos 40 anos, este sistema baseado na liberdade lingüística dos cidadáns e os dereitos lingüísticos converteuse nunha espada dobre. De feito, nun único territorio no que o eúscaro ten plena oficialidade —na CAV— nos últimos 40 anos, desde os tribunais —establecendo o principio fraudulento de equilibrio imprescindible entre as linguas— os xuíces españois han velado máis rigorosamente e apaixonadamente polos dereitos lingüísticos dos cidadáns monolingües castellanohablantes, establecendo o mesmo tratamento e simétrico para as dúas linguas que non se atopan na mesma situación, ás veces o descoñecemento do eúscaro fronte á necesidade de coñecemento forzoso do castelán e á conversión nun auténtico privilexio tabáquico.
A renovación dos parámetros do réxime lingüístico é fundamental para a normalización do uso social do eúscaro. Debemos focalizar a novo paradigma legal no coidado e fomento das áreas funcionais respiratorias de uso natural e espontáneo do eúscaro. O novo eixo legal debe situarse nos espazos funcionais propios do eúscaro. Temos o patrimonio inmaterial da cultura como áreas respiratorias funcionais do eúscaro e temos que conseguir que sexan así nomeadas para que reciban o máximo respaldo legal. Niso temos que pór o esforzo. Unha nova dirección e unha nova tarefa da actividade cultural vasca do século XXI debe ser a de tentar protexer, conservar, romper e difundir este patrimonio.
Patxi Saez Beloki, sociolingüista e membro da Comisión de Fomento de Euskaltzaindia.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hai unhas semanas, na rúa Deputación, no centro de Vitoria-Gasteiz, dous homes arroxaron a unha persoa sen fogar desde o pequeno rellano da escaleira que daba ao exterior do local onde durmía. Non só o derrubaron, senón que inmediatamente colocaron ante a lonxa unha varanda... [+]
Desde a lingüística ou a glotofobia e, por suposto, desde o odio contra o eúscaro, vimos moitas veces o noso eúscaro convertido no odre de todos os paus. O último, o presidente de Kutxabank, Anton Arriola, foi o encargado de makilakar e axitar a nosa lingua.O presidente de... [+]
Que non busquen este enlace desde Ezkio nin desde Altsasu, e moito menos atravesando o río Ebro por Castejón. A conexión, ou mellor dito, as conexións entre a E vasca e o TAV navarro, xa son unha realidade. Eses vínculos en plural son os que deberían preocuparnos e os que... [+]
Non saias con ruído, non te confrontes, non che victimices... e obedezas. Como suxeitos oprimidos, neste caso como vascos, falamos, en cantas ocasións tivemos que escoitar? Ironicamente, hai dous anos, no Encontro Euskaltzale Independentiston Topaketak, Amets Arzallus dixo:... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Horra Libération egunkariak berriki argitaratu duen idazkia:
“Bayonne” bukatu da, Libérationek “Baiona” idatziko du
Hiri baten izenaren erabilpena ohiturazkoa delarik, egunkari batean izen horren erabilpena aldatzea zaila da. Alta, irakurleen... [+]