Agora, co obxectivo de divulgar a iniciativa Nik Sinisten 2017: recoñecer a verdade das mulleres e os soportes creados en 2019 para reflexionar sobre a xustiza feminista, abrimos a páxina web: justiziafeminista.eus. Nela, ademais das nosas propias iniciativas, tamén recolleremos outras experiencias colectivas que son mostra dunha genealogía que existe na construción.

Por iso, seguimos con gran atención os procesos, conflitos e reflexións que xorden na nosa sociedade ao redor deste tema. Estamos convencidos de que a necesidade de construír a Xustiza Feminista ábresenos cada vez como unha ferida. Ou cada vez que escoitamos discursos e sentenzas de legitimación ante a violencia múltiple contra as mulleres. Ou que as nosas vidas -dores, feridas, opinións...- non valen sempre que nos quede por ver. Ou ben cando se enxalza e defende a quen exerceron a violencia. Ou cada vez que pomos en marcha protocolos contra as agresións machistas en ámbitos cada vez máis amplos e abordamos vías contraditorias, difíciles e complexas. Ben cando temos a tentación de resolver este problema social, cultural, político e económico estrutural cunha actitude punitiva.

A experiencia acumulada polo movemento feminista mostra que máis que apoiar ás mulleres que sufriron violencia machista e que decidiron denunciala formalmente, o sistema de xustiza aumenta a situación de risco e vulnerabilidade das mulleres. Ademais, o actual sistema de xustiza sitúa no centro da cidade a pena de “culpable”, sen considerar prioritaria a responsabilidade colectiva, a protección da “vítima” e a solidariedade con ela.

Con todo, o obxectivo da xustiza debería ser o recoñecemento e reparación do dano causado e a garantía de que non volva suceder. Neste sentido, debemos iniciar un debate que cuestione a lóxica da pena, incluída o cárcere, que é a súa máxima expresión.

De feito, a verdade só pódese entender si entendémola dentro dun proceso de recoñecemento do feito e de compartir socialmente, é dicir, si acéptase socialmente o sucedido. Desgraciadamente, hoxe en día, a verdade institucional ou xudicial ten plena credibilidade. A nós, pola contra, interésanos unha reflexión sobre a responsabilidade, non tanto si é delito segundo a lei, senón sobre a dor causada polas accións, non só a nivel individual, senón desde unha perspectiva colectiva e corresponsable.

Por iso, queremos entender a Xustiza como un proceso e reivindicar a súa dimensión colectiva. Pensamos que a xustiza é algo que se constrúe máis que o que se reparte, e por tanto, un proceso que require a participación de diferentes suxeitos e a existencia de diferentes ferramentas (materiais, culturais…). Si situamos a xustiza fóra das institucións, podemos reflexionar sobre os espazos nos que todas as persoas podemos participar. E isto interpélanos a todos: aos que queren esconder trapos sucios e aos que queren lavalos en casa, pero tamén aos que creen que todo se arranxa tirando ao lixo, aos que queren lavarse as mans ou aos que se empeñan en vingarse. Cremos que mancharse as mans é algo inevitable. Por tanto, encargámonos de percorrer novos e variados camiños, entendéndoos entre si como complementarios e non como opostos ou sustituibles. Deixar a xustiza en mans das institucións que xeran e distribúen a inxustiza sería un erro, como sería a responsabilidade de todas as institucións públicas, substituíndo ás obras comunitarias, ou deixando a responsabilidade de toda a sociedade ás costas das mulleres, ou das feministas.

Estes novos camiños están a ser abordados tanto polos axentes sociais e o movemento feminista como polas ferramentas que crearon: protocolos, tribunais de dereitos das mulleres, exercicio de recoñecemento e reparación, iniciativas cidadás para construír a verdade, redes de solidariedade e apoio entre as mulleres lesionadas. Nestas liñas, aínda sabendo que todas estas ferramentas son perfectas ou incompletas, queremos reivindicalas, porque temos que ser valentes para poder inventar novas organizacións de vida mundial.

Este artigo tamén foi asinado por: Arantza Urkaregi, Mari Luz Esteban, Maite Barreña, Amaia Zufia, Nagore Larrazabal do Grupo de Traballo Feminista do Foro Social.