Os residuos depositados ilegalmente da incineradora de Zubieta a Artajona seguen dando importancia. A conselleira de Medio Ambiente do Goberno Vasco, Arantxa Tapia, respondeu a unhas preguntas formuladas polo parlamentario de EH Bildu, Mikel Otero, nas que recoñeceu que o seu departamento non tiña información sobre a caracterización dos residuos, xa que se trataba dunha “relación entre dúas entidades privadas”. É dicir, descoñecía si estes residuos eran perigosos ou non.

EH Bildu considera que isto demostra que o Goberno non controlou “que tipo de residuos eran” e que non tomou “ningunha medida para impedir o seu envío a Navarra”.

Na documentación remitida a Otero inclúese un informe remitido polo Departamento de Medio Ambiente ao Consorcio de Residuos de Gipuzkoa (GHK) con data 25 de xaneiro no que se indica claramente que os residuos enviados á empresa EcoάSansoain, S.L. de Artajona eran “lixiviados”, pero que se lles asignou o código LER 190812, é dicir, como “lodos”.

As instalacións de Ecofu non estaban autorizadas a xestionar este código, nin en calquera caso a tratar lixiviados. Con todo, transportáronse 5.000 toneladas de residuos en camións cisterna entre 2022 e 2023.

O 16 de outubro de 2023 fíxose público que un xulgado de San Sebastián, José Ignacio Asensio, deputado de Sustentabilidade da Deputación Foral de Gipuzkoa e presidente do Consorcio de Residuos de Gipuzkoa, GHK, investigaba, entre outras cousas, por “delito contra o medio ambiente” e “falsificación de documentos”.

Con todo, tal e como se aprecia nos emails integrados na documentación recibida no Parlamento Vasco, a sociedade xestora da incineradora de Gipuzkoa, Ekondakin, non suspendeu os envíos ata que a empresa de Artajona solicitouno telefonicamente o 20 de decembro de 2023.

O Goberno de Navarra comunicou o pasado 24 de xaneiro que ordenara o peche da instalación de Artajona e que impuxera á empresa multas por importe de 40.000 e 110.000 euros.

Lixiviados de Zubieta: “incidente” que se prolongou durante dous anos

A incineradora de Zubieta non está autorizada para a produción de lixiviados a non ser que se deriven dunha “incidencia”. En concreto, consta na documentación que en xullo de 2022 un veciño expuxo unha queixa pola cor raxada de Arkaitzerreka que pasa por baixo da incineradora de Zubieta, tras a cal o GHK asinou un contrato de tratamento coa empresa SADER.

Pouco despois, a empresa comezou a retirar os residuos "extraordinarios" xerados por este acontecemento. Tapia asegurou na resposta que os residuos son “consecuencia dun incidente”, pero os camións cisterna viaxaron polo menos até finais de 2023.

Neste sentido, Otero de EH Bildu destacou que “en Zubieta producíronse lixiviados nos dous últimos anos. Dito doutro xeito, sabemos que o funcionamento da incineradora foi excepcional, irregular, e que durante este tempo non resolveu o problema”.