Non é nada novo: os alumnos de familias con condicións socioeconómicas máis difíciles adoitan ter maiores dificultades para progresar no itinerario educativo. A cuestión é até que punto alimentamos esta tendencia de forma consciente ou inconsciente, prevendo (e transmitindo) desde o principio que así será.

Pídese a varios profesores que avalíen os escritos de 1.717 alumnos e que expresen as súas expectativas. Á hora de avaliar, destacaron que na investigación inflúen dous factores: por unha banda, a actitude do alumno na aula. O profesorado tende a pór unha nota inferior ao alumno/a cunha actitude inadecuada na aula, o que facilita a relación con nenos/as de orixe migratoria e con condicións socioeconómicas desfavorables. Curiosamente, o estudo tamén detectou que foron máis benignos á hora de pór nota aos alumnos de orixe migratoria, xa que conclúen que poden ter dificultades para adaptarse á linguaxe. Outro prexuízo que inflúe na nota é o capital cultural: “Si no escrito o alumno menciona un reality show televisivo, recibirá unha nota menor que si menciona un cadro de Moedas, e iso é preocupante”, afirman os autores do estudo na avaliación Prexuízos do profesorado, segundo o status asociado ao alumno.

O obxectivo do estudo é debater como e en función de que se avalía e cal é a influencia dos prexuízos existentes na sociedade e tamén dos profesores.

Preguntadas por expectativas prospectivas, conclúese que os profesores ven menos posibilidades de éxito académico nos alumnos de orixe migratoria e nos que teñen unha situación socioeconómica difícil no fogar.

Efecto pigmalion: expectativas que se cumpren

É sabido que o gran impacto das expectativas nos alumnos e alumnas é tamén un éxito dentro da expectativa que pomos en cada un e, por tanto, é importante analizar os nosos discursos, como expresamos as expectativas e que esperamos dos alumnos e alumnas fronte aos roles “bos” e “malos”.

En canto á motivación do neno para aprender, “está claro que o alumno que se considera malo non terá ningunha motivación para aprender. Por iso é moi importante que os profesores saiban como nos afecta, porque os profesores facemos unha expectativa que se cumpre moitas veces cos alumnos que consideramos bos e malos. Parece maxia, pero está comprobado que si o profesor ten boas expectativas cara ao alumno, cumpriranse, e o mesmo con mala expectativa”, subliñou a profesora Irene López neste artigo de ARGIA.

Educación reproducindo gretas sociais?

A realidade é que a mochila que algúns alumnos traen de casa non é a mesma, pero o sistema educativo tenta equilibrar esas mochilas ou reproduce a opresión e os problemas que se dan na sociedade? “Hoxe, máis que hai anos, a escola mantén os privilexios e a opresión dos nenos con opresiones dos nenos con privilexios. Discursivamente todos dicimos que a escola é a función de equilibrar e revolucionar esta situación, pero diría que coas nosas tarefas en moitos casos mantemos a situación e que os nenos que non teñen privilexios teñen máis inseguridade na escola, porque as súas necesidades non son tan fáciles de asumir”, dicía a profesora Agurtzane Martinez en ARGIA.

En definitiva, máis aló da meritocracia e as expectativas, “detrás dunha nota escóndense moitas condicións económicas: cal é a situación da casa, si pode pagar clases particulares, cales son as infraestruturas do seu pobo… Recibir a axuda dos seus pais, dispor de recursos, ter acceso a actividades extraescolares e manter relacións afectivas estables, estar integrado… Todo iso influirá positivamente no proceso educativo e nas notas do alumno, e viceversa, explicaron os alumnos de Jon Argia Arrieta, e Arrieta, neste artigo de Iker Arrieta.