A finais de xaneiro, no Campus da UPV/EHU de Leioa, a investigadora Miren Artetxe presentou ante o tribunal de expertos a investigación desenvolvida nos últimos anos. A traxectoria lingüística dos mozos das bertso-eskolas de Ipar Euskal Herria: identidades xuvenís, mudanzas lingüísticas e procesos de legitimación foi a encargada de realizar o traballo na UPV/EHU, baixo a dirección da profesora e investigadora Jone Miren Hernandez e Josu Amezaga. En concreto, o traballo de Artetxe derívase do primeiro contrato de investigación que adxudicaron os Talleres Orais Mintzola e os Vicerreitorados de Eúscaro e Investigación da UPV/EHU e a Cátedra Mikel Laboa, e que se adxudicou en 2013 na primeira convocatoria realizada por estas entidades.

Tal e como indica o propio título, analizou a traxectoria lingüística dos mozos das bertso-eskolas de Ipar Euskal Herria e observou as súas prácticas e discursos nas bertso-eskolas. O estudo tamén puxo o foco nos novos falantes.

Segundo Artetxe, "os cambios nos hábitos lingüísticos son estratexias para a construción de identidades xuvenís" e en cada momento, nos cambios da vida, pódense manter ou cambiar hábitos lingüísticos, é dicir, pódese cambiar o idioma.

"A bertso-eskola ofrece a posibilidade de construír a identidade xuvenil e a identidade lingüística como un grupo e como un individuo, en función dunha serie de actividades e relacións que máis que de esforzo, de goce". Tomar a palabra, perder a vergoña, construír a opinión... todo iso e máis o comparten en grupo: "Son os acenos de identidade dos mozos que se están construíndo a través da súa elección. Todo iso en eúscaro".

Estorbo e estorbo para novos falantes

No seu traballo de investigación, Artetxe tamén se fixou nas traxectorias dos novos falantes da Bertso-eskola, ao redor do que se abordou o ano pasado no marco dos Cursos de Verán da UPV/EHU. Para iso profundou nos procesos de legitimación de dous novos falantes: “Lexitimaba suficientemente os seus roles sociolingüísticos para pasar desapercibidos no cedazo da escola de bertsolaris e non sentiron distincións por non aprender o eúscaro en casa . Con todo, ao socializarse no mundo dos bertsos e, en especial, en Hego Euskal Herria, atopáronse cunha distinción entre categorías de falantes que pon en dúbida, implicitamente, a lexitimidade dos mesmos”, explica o investigador.

A moeda, en efecto, ten dúas caras no que se refire aos novos falantes: "Ao bertsolari atribúeselle unha alta competencia lingüística e un uso intensivo", polo que socializarse na bertso-eskola pode ser un acicate para a legitimación dos novos falantes. Pola contra, Artetxe apunta a que pode ser un estorbo, xa que "o bertsolari canónico é un falante lexítimo", é dicir , un vello falante.

Así mesmo, aínda que tanto o eúscaro como o conflito lingüístico han ocupado un lugar central no tema do bertsolarismo, segundo o estudo de Artetxe, "a realidade dos novos falantes mencionouse pouco até hoxe".