Entre os animais da terra, os insectos son os máis abundantes, un 90%. Correspóndennos uns 1.400 millóns de insectos por persoa. Esta beleza débese a que se desenvolveron numerosas estratexias de supervivencia. Entre elas, as de manterse con éxito durante os meses máis fríos: albergues axeitados, resistencias ao frío e ao xeo ou plans de migración. De feito, os insectos non son como nós, non son capaces de producir a súa calor. E inventaron un diapausa: en determinadas épocas do ano, nas que as condicións son precarias, cada especie decide que é o momento de reducir o ritmo de vida e o desenvolvemento; hibernación ou negación.
Cada especie madurou a súa planificación ao longo de miles de anos. Algúns deixarán os seus ovos, que se espertarán á nova estación. Os piollos que van atacar ao manzano (Malus domestica), ao patador (Solanum tuberosum) e á faba (Vicia faba), por exemplo , teñen un ciclo espectacular: no verán as femias, sen necesidade dunha fecundación molesta de machos, crean os seus clons ou femias que serán exactamente as mesmas copias a través da partenogénesis. Co outono, a luz baixa e o frío cae encima, o que provoca unha resposta dentro desas pulgones femininas: crear unha xeración sexual, machos e femias. De aí vén o apareamiento que se nos fai máis coñecido: as femias se fecundarán e elaborarán ovos que estarán listos para pasar o inverno. Logo abriranse na primavera e crearanse as femias partenoxenéticas, os Arrakurruti.
Outros en directo atoparán un doce recuncho onde esconderse. Completan reservas de auga e alimentos e si o cálculo realizouse correctamente, chegarán á primavera con vida. Entre eles atópanse os chinches hediondos e fecundos que nos chegan nas casas.
As formigas no formigueiro e as abellas na mosca amontóanse en contacto estremecedor mantendo a calor.As
grandes avispas, europeas ou curiosas ou agudas e asiáticas, non traballaron o camiño das abellas. No outono, a raíña crea raíñas novas e avisperos macho. Todas as avispas do ano morrerán. As raíñas novas espértanse e, ben alimentadas, vanse a buscar refuxio; teñen un bo refuxio en calquera recuncho: solo, paredes, chuletas... Coa primavera, a partir de febreiro, reviviranse e construirán novos niños, nunca no ano anterior.
As orugas de piñeiro ou os procesionarios tamén crean o seu doce niño para manter tépedo á familia. En canto empezo a estirarse o día, nos lugares tépedos en febreiro, o resto tamén en abril, baixaranse a terra en procesión ata que a principios de verán fórmense os adultos que iniciarán o seguinte ciclo.
E chega o mes de febreiro, un pouco máis longo e cálido, que move as avispas e os procesionarios perigosos.
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.