Fai frío en Matadeix, teño as pernas xeadas, estou sentado, escoitando o discurso de Koldo Izagirre: O de Greenwich non é o único meridiano. Gravareino na caseta e durante moitos anos volvereime no coche, a saber onde, moito antes de descubrir a Jacques Ranciere e o seu disenso. Trátase dun premio non publicar nunca esta conferencia en forma de libro. Hoxe segue valendo, hoxe máis que nunca, cando parece que o mundo está gobernado por un só meridiano e un só presidente. Non sei onde a vin, era unha foto sacada do noticiario da cadea de televisión mega, unha captura, un disparo de pantalla: Donald Trump falaba e abaixo dicía: Donald Trump, presidente de Venezuela. Iso é dicir as cousas claras. Ou mega-luces.

O que Koldo Izagirre reivindicaba nesa intervención era, en termos rápidos e equivocados, non aceptar como tal a orde natural do mundo. Pensar por un mesmo, que hoxe se volveu difícil. O filósofo Jacques Rancière propuxo un instrumento para iso: contra o consenso, o disenso, a posibilidade de sentirnos diferentes, a maneira de cuestionar o que todos deberiamos aceptar, os datos, por exemplo.

A min angústiame cada vez máis o que todos deberiamos admitir. Podería dicir máis elegante, pero agora non é o máis importante: o fascismo está ás nosas portas. E non sei por onde empezar...

É unha cuestión moi indirecta, pero por empezar dalgún sitio, sempre me chamou a atención que alguén tan exixente no seu traballo, na crítica de arte e na comisaría diga que desenvolveu a súa actividade no ámbito local, nacional e internacional. Estes lugares comúns son os que me causan horror, aceptándoos tan facilmente.

Sempre me fixo graza, por dicir algo, que Tabakalera defínase a si mesma como Centro Internacional de Cultura Contemporánea, e non ver que esa autodefinición saca automaticamente os seus síntomas, en negativo.

Entendo, enténdese, acabouse, de cultura contemporánea, pero hai cultura que non sexa contemporánea? Son anos, pero o tempo non é a distancia, xa que Edorta Jimenez e Erramun Landa crearon unha emocionante exposición: O tempo non é a distancia. E alí aprendín que Federico García Lorca é un poeta vasco, dentro de min, por metabolismo. Dos ollos á alma que renace en min. E desde entón sei que toda cultura é contemporánea hoxe.

E pola mesma razón sei todos, incluído o que, despois de tantos anos sen saír nunca da súa casa, fuxiuse, pero tamén que nunca saíu da súa casa, todos somos internacionais dentro de nós, porque o mundo é un e único. E que a biblioteca pública de calquera país é internacional, pero tamén un pobo sen bibliotecas, na súa austeridade, na súa elegancia. Todos levamos o mundo dentro de nós, e somos internacionais por si sós, como somos do mundo.

Recordo como chanceaba Ruper Ordorika nos concertos de Hiru Truku cando preguntaba cando Bob Dylan estivo en Euskal Herria, xa que o trío recolleu nunha canción tradicional vasca unha historia moi parecida á que cantaba o estadounidense. E acórdome de como flipé ao ouvir aO seu Señor Zuriano, que sacaba da pedra a espada como na historia do Rei Arturo.

Entón, si o mundo é un e único, e as historias son similares en todo o mundo, non entendo como todo está aínda nese tres ámbitos: local, nacional, internacional. E como comemos ese discurso sen mostrar ningún disensorio. E como os vascos o facemos tan fácil, vendo ademais o noso tamaño e forma de arquipélago, esoutra miserable división, o pobo vs. nacional, coma se fose só para o pobo e o nacional para toda a nación. Non sei por que utilizamos aínda esquemas tan antigos. Bo, seino, é cómodo.

Pero quizá Harkaitz Cano explique a medida da nosa traxedia na entrevista que lle fixeron en Argia. Como eu mesmo estou a ler este libro, non puiden resistir a tentación de traelo aquí: «Iván da Noz publicou un bonito folleto, Teoría da retagarda [Teoría da retagarda], e di que nos venderon o multiculturalismo como reacción contra a globalización, pero que o multiculturalismo foi a fase exótica dentro da globalización, e iso acabouse. E pareceume unha frase tan verdadeira como o lapidario: a visibilidade das pequenas linguas e das pequenas culturas —unha palabra tan de moda—, o lugar que ocupamos ou que cremos ocupar no ecosistema, está moi en cuestión. O rodete está a pasar por encima e iso esixe unha resistencia heroica que non nos é allea, estamos adestrados, pero aí tamén vexo a cultura vasca».

E eu non estou tan seguro de que esteamos dispostos a unha resistencia heroica. Oxalá. Desgraciadamente, aínda é urxente outra forma de ser internacionais, a da tradución de Aresti.

Este artigo foi publicado en Berria e trouxémolo a ARGIA coa licenza CC by-sa