Rusia iniciou a invasión de Ucraína o 24 de febreiro de 2022. Desde 2014 Pablo González seguiu de cerca a guerra de Donetsk e Luhansk en Ucraína, pero no momento da invasión atopábase en Polonia, na fronteira de Ucraína, Przemy?l. Os refuxiados ucraínos estaban a chegar a Polonia miles de persoas e González estaba a informar diso.

O mundo había interiorizado xa que a invasión de Rusia era absolutamente verdadeira. Os Estados Unidos levaban meses dicindo isto, e do mesmo xeito que no conto do lobo e do pastor, a mensaxe perdera credibilidade, mesmo para González: “Acepto. Eu tamén estaba equivocado. Nunca imaxinei que isto puidese ocorrer, e moito menos así”, escribiu en castelán o 24 de febreiro nas redes sociais.

Menos aínda podía imaxinar que catro días máis tarde foi detido polos servizos secretos de Polonia, acusado de espía ruso e dous anos despois permanecía pendente do xuízo nunha prisión de alta seguridade de Polonia, sabendo pouco máis sobre a súa causa. O seu é un sufrimento que se estende cada tres meses, e o pasado 15 de febreiro un xulgado de Polonia decidiu prorrogar por oitava vez a prisión do xornalista por outro tres meses.

Xornalistas “polos rusos”

González estivo varias veces seguindo o conflito entre Ucraína e Rusia desde 2014, entre eles Donetsk e Luhansken. Como di Joan Teixeira, fotógrafo que frecuentou con el, “nós dabamos voz a ambos os dous lados”. Como consecuencia destes desprazamentos, en 2016 a Fundación Open Society do magnate George Soros elaborou unha lista de xornalistas, analistas e/ou profesores do Estado español “a favor de Rusia”, en xeral xente de esquerdas e en absoluto “a favor de Rusia”, senón cunha visión crítica tanto coa OTAN como con Rusia. Segundo Teixeira, os problemas comezaron por esa lista.

Nunha conferencia celebrada o 28 de outubro en Madrid, Teixeira contou como pouco antes da invasión rusa, os servizos de intelixencia ucraínos chamaron a Kiev a González e acusáronlle de estar a financiar a Rusia: “Como proba diso, faláronlle de escribir para Gara ou de ter un cartón de crédito de Laboral Kutxa”. Para entón, González era xa un xornalista coñecido e ademais do xornal mencionado, colaboraba con Público, axénciaa Efe e, sobre todo, coA Sexta. Os servizos de intelixencia ucraínos deixárono sen cargo e, como di Teixeira, ambos quedaron nunha situación confusa en Ucraína porque cren que lles convidaron a marcharse.

Ao mesmo tempo, oito persoas do servizo secreto español (CNI) acudiron nesas datas ás casas da parella de Pablo González, Oihana Goiriena, e da familia catalá, informándolles de que seguían de cerca os movementos de toda a familia. “Non nos interrogaron, nin nos acusaron, nada, querían que nós estabamos moi controlados”, di Goiriena.

Despois, cando Goiriena comunicou a Gonzalez o sucedido, vendo que a situación se estaba complicando, o reporteiro decidiu volver a Euskal Herria. Aquí ninguén, nin os servizos secretos nin ninguén, notificoulle nada. Pouco despois comezou a invasión rusa e González volveu ao Leste de Europa, esta vez a Polonia, onde foi detido o 28 de febreiro.

“Pablo está a pasar mal”

O xornalista naceu en Moscova (Rusia) en 1982 e chegou a Euskal Herria con 9 anos, primeiro a Cataluña, despois de que os seus pais se separasen en Rusia. Pavel Rubtsov era o seu nome ruso –o seu pai Aleksei Rubtsov–, pero xa vivían en Barcelona e a súa nai chamoulle Pablo González, tradución do nome ruso e apelido da súa nai. O pai da súa nai foi un dos miles de nenos refuxiados en Rusia durante a Guerra de 1936. González ten dobre nacionalidade, rusa e española, leva anos vivindo en Nabarniz (Bizkaia) e ten tres fillos xunto a Goiriena, de 8, 11 e 16 anos. Os servizos secretos de Polonia utilizaron esta duplicidade de nomes como proba da súa condición de espía. Dous anos despois da detención, ARGIA Oihana Goiriena fala por teléfono coa súa parella.

González ten a González nunha prisión de alta seguridade de Polonia, nun módulo de seguridade especial, “nun cárcere dentro do cárcere illado”. Pasa 23 horas na súa cela e salgue unha hora soa ao patio. Pode falar con outros presos da zona, pero gritando por lura.

“Pablo está mal pasando”, confésanos Goiriena. A nai de Pablo, o seu fillo maior e o tres visitáronlle no cárcere o pasado mes de xuño e non viuna ben, “con todo, dada a tortura psicolóxica que padece, estaba bastante ben. Durante a visita non quixo demostrar debilidade ante a nai e o fillo, pero non estaba ben, e iso nótase aínda máis nas cartas. ‘Como estás?’, pregunteille na visita [non podían falar en eúscaro] e ‘Estou’, respondeume en breve”.

Ademais desta visita, Goiriena realizara outra anterior. Dúas visitas en dous anos. Teñen prohibida a comunicación telefónica, polo que deben comunicarse entre si mediante unha carta con dous meses de atraso: “As postais de novembro do grupo de solidariedade madrileño chegáronlle hai dúas semanas”.

O máis duro, a falta de información

A situación é dura para Gonzalo e tamén para os seus. Estes días son duros e laboriosos, “días de diálogo e interconferencias”, como describe Goiriena, “arriba e abaixo, isto é un remolino”. “O máis duro é a falta de información. Non temos unha meta: a data do xuízo, o final da prisión provisional... Algo para empezar a descontar os días. Isto xera moitas preguntas sen resposta”, subliña con resignación.

Para empezar, non saben canto tempo terá que permanecer en prisión provisional, porque en Polonia non hai límite para iso. Dicir que en xeral son catro anos como máximo, “pero ás veces até oito. Os fillos tamén me preguntan, pero eu non sei que responder”, di Goiriena.

Xudicialmente a situación é complicada. O seu defensa corre a cargo do prestixioso avogado Gonzalo Boyé, pero tamén ten un grupo de avogados en Polonia, onde é obrigatorio ser avogado nun preito de alí. Para a defensa, outro factor importante que agrava a situación é a falta de información: a fiscalía non ten por que mostrar toda a súa acusación desde o principio, polo que Aboiei só puido ver unha parte da acusación até agora, o que, ao seu xuízo, xera indefensión.

A falta de atención do Goberno de España

González recibe a visita do cónsul de Varsovia en España, pero ninguén do Ministerio de Exteriores de España púxose en contacto cos seus familiares. O grupo de solidariedade madrileño dirixiuse oito veces solicitando atención ao ministerio, pero aínda non recibiu resposta. Isto é sorprendente, tendo en conta que varias institucións europeas han mostrado a súa solidariedade co xornalista, ou que a asociación mundial de xornalistas sen fronteiras considera moi grave o caso: “É a primeira vez na Unión Europea que un país da UE detén a un xornalista doutra UE cunha acusación deste tipo”.

Desde o Goberno Vasco si se puxeron en contacto telefonicamente con Goiriena e ofrecéronlle amizade, ánimo e apoio, “iso si, dixéronme que o Goberno Vasco ten competencias moi limitadas nas relacións exteriores. Tamén me dixeron que van facer o que poden, pero non me dixeron o que fixeron”, explica Goiriena.

Mentres tanto, numerosos medios de comunicación e xornalistas de Euskal Herria, entre eles ARGIA, denunciaron a situación de González e pediron a súa liberdade. Dous anos despois da detención, este mércores varios medios de comunicación mantiveron reunións nos portais dos seus medios de comunicación, entre eles os desta revista. O berro de moitos medios de comunicación, xornalistas e organizacións a favor dos dereitos humanos é un e outro: “Pablo solta!”.