Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Guisante na horta, capricho e tesouro


10 de xuño de 2021 - 04:33
Última actualización: 06:49
Ilar zarbak baratzean ihartzen uztea eta lurrari nahastea onuragarri da, nitrogenoa zabaltzen duelako. Argazkia: Matteo Regla Dorronsoro.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Non é guisante, é dicir, non é mentira. Para mentir utilizáronse polo menos guisantes, cebolas e cannabis. Que cáñamo! Unha gran cebola! Bonito raio!

Non é que a tempada do guisante (Pisum sativum) acabouse. O guisante non soporta a calor. Eu tamén o son. Cando chega a calor, non vallo nin a metade. Un guisante quente mátalle. Crece co frío do inverno e florece coa frescura da primavera e dá froito. Foise en forma e, salvo que haxa algún resto nalgún recuncho, este ano será difícil atopar un novo guisante. Menos mal que cada vez se recollen máis nos conxeladores.

A zarba que nos deu estas fermosas xudías cando terminou a época dos guisantes, ou case ou totalmente seca, está no horto. Como está enroscado no armario, no pau ou na rede, está moi estendido o costume de tirar e saír con eles. Pero pódese facer mellor.

O guisante, do mesmo xeito que o resto das leguminosas, ten nas súas raíces unhas bacterias especiais como hóspedes. Axúdanse e ambos están contentos. Estas bacterias toman o nitróxeno abundante no aire e encadéano ao solo en forma de amoníaco. Logo converterase en nitrato, co que as plantas producirán aminoácidos, que son necesarios para a formación de proteínas. Cando a zarba do guisante se bucia, é a fonte de todas esas sustancias con nitróxeno. Si arde a zarba perderanse todos estes artigos. Si botámolos á chea, derrubámolos e derrubámolos, derrubámolos e lévannos aos seguintes abonos. O mellor sería que as zarzas mesturásense alí mesmo coa terra, que do mesmo xeito que as zarzas deixarían as súas raíces e que a xenerosidade do seu nitróxeno agradeceríase pola verdura que lle segue. O mellor é pór as verduras que comemos a folla, xa que é nelas onde mellor se utiliza ese N. Esta magnífica obra do guisante e dos leguminosos da súa familia expresouno moi ben no libro Laborantza, para vivir mellor da agricultura, editado en 1963 polo benedictino enxeñeiro agrónomo Adrien Gachiteguy: “As plantas, follas redondas, leguminosas (lucerna, trefla...) teñen nas súas raíces uns trunpilos cheos de microbinas enriquecidas con azoutes”. Lucerna ou alfalfa (Medicago sativa subs. Sativa) e trefla ou trevo (Trifolium spp.) menciona as cousas da familia do guisante, pero hai moitas.

Até o mesmo Guisante trouxo un favor inesperado. Case todo o que sabemos sobre xenética débese ás investigacións levadas a cabo polo austríaco Gregor Mendel no século XIX cos guisantes. Tamén el, abade...

Si ti queres comer como un sacerdote, o devandito non engana ao Sacerdote e ao Sacerdote, e si queres comer guisantes frescos dicindo adeus ao verán e benvidos ao outono, sentar na lúa deste mes e do seguinte. Os mellores guisantes curtos e os mellores días a mañá do 25 e 26 de xuño e a tarde do 3 de xullo, a mañá do 4 e 5. Como última opción os días 23 e 31 de xullo. Que che aproveite.

Foto: Matteo Regra Dorronsoro.

Interésache pola canle: Landareak
2025-03-10 | ARGIA
Badator Bizi Baratzea Orria, ARGIAren aldizkari berri eta berezia

Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]


2025-03-10 | Jakoba Errekondo
Loratu ala hil. Loratu eta hil

Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.


2025-03-10 | Garazi Zabaleta
Bordaxaki
Euskal txerriak hazteko eta eraldatzeko proiektu txikia Nafarroako Pirinioan

Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]


Zata arrunta
Ahuntzak gustuko omen dituen gautxoria

Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Txikori-belarra udaberrian

Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.


2025-03-03 | Jakoba Errekondo
Zakilixuten potroximela

Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.


2025-03-03 | Garazi Zabaleta
Amillubi
Lanerako, proiektua zabaltzeko eta komunitatea egiteko auzo(p)lanak

Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]


Engainuaren eredu

Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]


Lizarrako kultur teknikari izateko nahitaezkoa da euskara Administrazio Auzitegiaren arabera

Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.


2025-02-24 | Estitxu Eizagirre
Ziminttere
Sukaldea emakumeen jakintzak partekatzeko botere eta plazer espazio denean

Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.


2025-02-24 | Jakoba Errekondo
Abarkak astintzen zituen

Ibon galdezka etorri zait Bizibaratzea.eus webguneko kontsultategira. Uda aurre horretan artoa (Zea mays) eta baba gorria (Phaseolus vulgaris) erein nahi ditu. “Arto” hitza grekotik dator eta oinarrizko jakia esan nahi du, artoa = ogia; arto edo panizo edo mileka... [+]


2025-02-24 | Iñaki Sanz-Azkue
Apo pikart europarra
Gaueko kantari bakartia

Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]


Udaberrian loratzen ausartzen naiz

Zuhaitza esnatzear dago, kimuak ageri dira adarretan. Gutxi falta da loraldirako, laster aro berria hasiko du, indarberrituta.


2025-02-17 | Jakoba Errekondo
Invernada de insectos
Fai moito frío. Cando non é así, pero este inverno algúns países están a tocar moi ben. E como sobreviven os insectos para rexurdir coa primavera? Onte á noite tiven unha pregunta da rúa. De aí o pequeno problema que existe entre a intelixencia e a intelixencia dos... [+]

Eguneraketa berriak daude