“De pequeno, sempre estaba a buscar o porqué das cousas. Estudei bioloxía en busca de respostas. Entre tanto, fun a Praga con Erasmus e alí tocoume traballar nun laboratorio. Entón deime conta de que me gustaba moito o traballo de laboratorio. Así, no último ano de carreira, traballei no laboratorio, como profesor interno. Unha vez finalizado, realicei o máster en Bioloxía Molecular e Biomedicina cun equipo que investiga a enfermidade celíaca”, lembrou.

Ante a súa satisfacción, decidiu realizar alí a súa tese doutoral. Segundo confesou, a realización da tese é “dura”, e aínda que estivo a gusto, terminou “canso”: “Parecíame que non puidera vivir unha parte da miña vida: tiven que deixar a danza, ía cada vez menos a Ordizia, só reuníame de cando en vez cos meus amigos… Fóra da tese, non tiña vida”.

Consciente diso, tomouse uns meses para coidarse e recuperar as afeccións abandonadas, e cando creu chegado o momento, buscou sitio para facer un postdoctoral: “Pero era moi difícil. Eu cría que xa fixera a tese, tiña quen; pero deime conta de que non era suficiente, nin moito menos; sentía unha presión terrible”.

Mentres buscaba, decatouse das bolsas Global training. “En realidade, son subvencións para a inserción laboral, pero, mirando, vin que en Bordeus había un grupo investigando o cancro. Pedíronme e recibíronme”.

Por tanto, agora está a investigar os glioblastomas. Di que é moi diferente ás investigacións que se fixeron até agora. No caso da enfermidade celíaca, a investigación centrábase no estudo da base xenética. Agora investiga os procesos da enfermidade, os cambios que se producen no desenvolvemento da mesma. “Isto obrigoume a cambiar de vista. A primeira pregunta era por que, e agora é como, ou que se pode facer. É moi diferente. Pero tamén me gusta isto. Ademais, é máis aplicado do que facía antes, e iso éncheme moito”.

Con todo, outros aspectos da investigación non lle gustan en absoluto. E, desgraciadamente, son parecidas tanto en Bordeus como no resto. Está xeneralizado que os investigadores teñen que dar todo polo seu traballo e considérase normal que traballen doce horas ao día. “Esta cultura está moi encaixada, e si tratas de compatibilizar o traballo coa vida persoal, cométese un erro. Quedas fóra da competencia”.

Reivindicación dunha investigación feminista

Fronte a iso, defende que a investigación feminista debe ser máis feminista. “Para empezar, en Bordeus, aínda que a maioría dos investigadores somos mulleres, os nosos maiores son os homes. E normalmente os mozos compiten máis e son máis individualistas. Os meus amigos son chicas, e axudámonos máis”.

E di que a ciencia se funda nisto: “na creatividade e no intercambio de ideas. A jerarquización, pola contra, dificulta a comunicación. Por outra banda, os resultados deben ser inmediatos. É un enfoque machista: estás obrigado a publicalo rápido e moito, e iso vai en contra da calidade. Porque hai que tomarse un tempo para pensar cal é a pregunta, a que queremos responder, e así, ademais, os recursos destínanse mellor”.

Con todo, polo momento pretende seguir investigando, xa que “si che baixas do tren, despois é case imposible volver subilo”. Pero ten claro que quere volver ao País Vasco e dúbida de que poida manter a súa vida investigadora durante moito tempo, porque cre que o sistema actual é prexudicial: “Como imos facer algo polo ben da sociedade se non nos coidamos?”.