A editorial Aroa Uharte e Erein traduciron ao euskera o libro “As abellas traballadoras” da revolucionaria, feminista e emprendedora rusa Aleksandra Kollontai (1872-1952). Kollontai non deixou de traballar pola construción dunha sociedade libre e xusta, participando activamente nos momentos históricos máis significativos de principios do século XX. Sempre priorizou a loita a favor da autonomía das mulleres, a pesar dos problemas que iso ocasionoulle no Partido Comunista. Mentres estudaba e facía as grandes Revolucións escritas en maiúsculas, nunca subestimó a importancia das revolucións íntimas do día a día. Foi pioneira tanto no camiño da conciliación do marxismo e o feminismo como na crítica e a investigación feminista sobre o amor. Ligado a isto último, o autor propuxo hoxe unhas ideas nas que cree que o legado que nos deixou Kollontai, no seu sentido máis amplo, resultaranos suxestivo e útil.

Por unha banda, segundo as investigacións de Kollontai, o amor sempre actuou historicamente en interese da humanidade, e o escritor destaca ese lado social e histórico do amor. Doutra banda, distingue entre o amor verdadeiro e o superficial. O verdadeiro amor teno como un don profundo e case máxico, como unha gran forza xeradora que “engrandece e enriquece a alma do que sente”. A xuízo de Kollontai, hai que reorientar esa potencia natural do amor en favor da colectividade. De feito, a lóxica mercantilista, individualista e egocéntrica derivada do capitalismo levou á sociedade a unha profunda crise sexual, e o individuo non é capaz de amar realmente ao próximo porque o ve como unha mera mercadoría para satisfacerse. O establecemento dunha sociedade comunista non supón en por si a superación desta crise sexual, senón que para iso é imprescindible que se produza unha revolución psicolóxica que cambie radicalmente á sociedade.

Dentro desta revolución psicolóxica, hai que cambiar radicalmente a concepción máis estendida sobre o sentimento amoroso, que nace conforme aos intereses da burguesía e que obriga á muller a ser especialmente débil e dependente. Unha nova sociedade esixe a chamada “nova muller” de Kollontai, unha muller libre que non poña amor no centro da súa vida, que utilice o amor como “medio para coñecer o seu verdadeiro eu”. Esta nova muller deberá abandonar a tripla carga imposta polo capitalismo

–traballador/a, ama de casa, nai–, con autonomía económica e psicolóxica. Para iso, é necesario colectalizar a educación, o traballo doméstico e de coidados, ou esixir ao Estado que se faga cargo deles. Kollontai, mentres exerceu como Comisario Popular no goberno soviético, propuxo e estableceu políticas sociais concretas que permitisen aproximarse a estes obxectivos.

Con todo, el imaxinou que o modelo de amor que se necesita para unha sociedade xusta e libre denominouno “camarada de amor”. Este amor debe basearse nos valores presentes nas relacións entre os traballadores, é dicir, debe derivarse da “solidariedade espiritual entre os traballadores” e manter un sentimento de solidariedade permanente e colectivista. Segundo este modelo, os membros dunha parella deben recoñecer e ter en conta os seus dereitos, ademais de esforzarse polo entendemento e o coidado mutuo. Cada parella debe ter un “apoio firme” para a outra. Iso si, sempre terán que primar os intereses da comunidade. Este modelo de amor foi pensado por Kollontai durante un tempo determinado, xa que ese amor que nacería nunha sociedade comunista aínda non se podía definir, xa que ía ser tan forte e fermoso. A cohesión espiritual e moral, reducida ao ámbito da parella baixo a ideoloxía da burguesía, estenderíase a todas as relacións e ámbitos humanos, e ese “colectivismo espiritual” acabaría por derrotar por completo ao “arrogante” individualista do capitalismo.

Algunhas ideas de Kollontai poden parecer hoxe demasiado utópicas. Hai tempo que deixamos de crer que o potencial subversivo do amor é tan grande. De todos os xeitos, a vida e as obras do ruso seguen sendo fonte de inspiración. Axúdannos, entre outras cousas, a repensar as nosas relacións amorosas e a analizar os vínculos entre a nosa situación socio-histórica e os nosos sentimentos. O legado deste revolucionario obríganos a pór en cuestión moitas verdades que damos por certas.