A seguinte noticia foi publicada polo OBSERVATORIO DE DEREITOS LINGÜÍSTICOS.

O pasado sábado o Observatorio dos Dereitos Lingüísticos Behatokia, Observatorio dos Dereitos Lingüísticos, cumpriu 20 anos. Dúas décadas ofrecendo unha ferramenta para a defensa dos dereitos que necesita a comunidade; dúas décadas situando o parámetro de dereitos en políticas lingüísticas. E ao comezo do percorrido, no verán de 2001, o Observatorio presentou recursos de alzada nas diferentes convocatorias do Goberno de Navarra argumentando que o eúscaro non se valoraba no apartado de méritos, mentres que o coñecemento de francés, inglés ou alemán ofrecía 2 puntos cada un. A directora do Observatorio, Agurne Gaubeka Erauskin, e o secretario xeral do Consello do Eúscaro e presidente do Observatorio, Paul Bilbao Sarria, referíronse esta mañá aos postos de traballo públicos de Navarra nunha comparecencia en Pamplona.

Coñecemento en postos de traballo, fundamental para garantir dereitos

O portavoz do Consello tomou a palabra ao comezo da comparecencia e quixo pór o acento na importancia do coñecemento do eúscaro nas administracións públicas, xa que é unha «medida fundamental» para que os cidadáns se relacionen en eúscaro coa administración. Neste sentido, aproveitando que o Observatorio cumpriu 20 anos, considerou necesario pór de manifesto que as preocupacións daquel momento reafírmanse na actualidade: «Reproducíronse os mesmos exemplos de casos que denunciabamos fai 20 anos. O coñecemento do eúscaro lonxe de ser unha esixencia obrigatoria, tampouco ofrecía puntuación e na zona non vascófona que establecía a lei, nos últimos tempos tamén se viu nas convocatorias de postos de traballo da zona mixta».

Bilbao falou claro: no último ano ocupáronse centos de postos de traballo en Navarra sen puntuar o eúscaro. «Fai 20 anos o Goberno de Navarra aplicaba de pleno a política lingüística invasiva, hoxe estamos nunha situación similar no que se refire aos postos públicos», explicou Bilbao.

Empeoramento no último ano

O director do Observatorio dá continuidade á intervención do lehendakari e antes de dar o salto a exemplos concretos, fala da situación desastrosa. En palabras de Gaubeka, «a situación empeorou desde que se derrogaron algúns artigos do Decreto Foral 103/2017». De feito, “aínda que o Consello de Navarra suxeriu que era legal que se valorase o eúscaro no ámbito mixto que establecía a lei, sen coñecer nin puntuar o eúscaro, o Goberno seguiu realizando convocatorias para acceder a postos de traballo públicos”, engadiu.

Exemplo diso son as convocatorias públicas de emprego realizadas no último ano en xestores de facenda, investigadores e técnicos, responsables de bibliotecas, cabos de bombeiros e bombeiros, postos de traballo da Universidade de Navarra ou asesores xurídicos do Goberno de Navarra. Todo isto ten unha conclusión clara, en palabras do director do Observatorio: «Tendo en conta que todos estes empregados públicos van ser profesionais que presten servizos á cidadanía, en determinados departamentos ou seccións do Goberno de Navarra non se poderá permitir que a cidadanía reciba os servizos en eúscaro sen prexuízo de ningún tipo de prexuízo marxinal». É máis, o feito de que non se estableza unha demanda a día de hoxe vai influír no futuro, xa que, segundo sinalou Gaubeka, «os dereitos lingüísticos dos futuros cidadáns tamén están condicionados na súa totalidade».

O responsable do Observatorio tamén quixo pór o foco nos postos de traballo de Osasunbidea. Entre outras convocatorias, nos médicos de atención primaria e de urxencias, nos especialistas facultativos e nos psicólogos clínicos non se estableceron os perfís lingüísticos, polo que «é imposible garantir a axeitada atención sanitaria e a saúde da poboación». «Non só o eúscaro outorgaría puntos, senón que o eúscaro debería ter unha esixencia en todos os servizos de Osasunbidea e en toda Navarra». Hai que ter en conta ademais que os servizos centrais, os hospitais… están situados na zona mixta que marca a lei e que, en consecuencia, a división zonal dos servizos en eúscaro por parte do Goberno de Navarra prexudica os dereitos de toda a cidadanía navarra.

Tres novos decretos de lectura

Ademais, Gaubeka referiuse ás filtracións sobre o novo decreto que regula o uso do eúscaro na administración navarra. Segundo o director, o eúscaro non puntuaría na zona non vascófona que establece a lei, e na zona mixta só sería puntuable para os postos de traballo que atenden directamente á cidadanía e para os postos de facultativos de Osasunbidea. O propio presidente do Goberno de Navarra tamén deixou claro que non vai ter en conta o eúscaro na zona non vascófona que establece a lei, a pesar de que o propio Consello de Navarra (máximo órgano consultivo da Comunidade Foral) declarou que o eúscaro debe ser valorado por encima das linguas estranxeiras en todo o territorio navarro.

A directora do Observatorio realizou tres lecturas no marco das bases do novo decreto. En primeiro lugar, que en lugar de establecer os coñecementos necesarios para garantir eficazmente os dereitos dos cidadáns, «o non querer puntuar supón ignorar ás persoas que desexen utilizar a lingua propia nas súas relacións coa administración». En segundo lugar, o presente Decreto en función do ámbito no que se sitúe o servizo e da zona na que resida o/o cidadán/a, «Que promoverá a discriminación e a exclusión dos e as navarras». E, por último, que na zona mixta, na que se prestan a maioría dos servizos do Goberno de Navarra, a implantación nalgúns postos de traballo do eúscaro puntuable é unha «estafa» con respecto á garantía dos dereitos lingüísticos da cidadanía. De feito, Gaubeka sinalou que “aínda que ao eúscaro outórgueselle unha puntuación nalgunhas convocatorias, sen saber euskera poderase obter case a mesma puntuación”.

Xustiza e igualdade

De face ao futuro próximo, o director do Observatorio considerou imprescindible que o eúscaro sexa recoñecido como lingua de toda Navarra e que se estenda a todos os ámbitos. E para iso, en palabras de Gaubeka, «é necesario empezar polos servizos que ofrece a propia administración do Goberno». De feito, «o que se denomina realidade sociolingüística debe construírse desde os principios de xustiza e igualdade, abrindo as portas ao que ten menos euskera, multiplicando as posibilidades e ofrecendo ferramentas para superar os obstáculos», e non baseándose na “realidade” actual, “porque todos sabemos que esta posible realidade foi condicionada polas decisións e os escenarios que durante décadas se deron en contra da supervivencia e a revitalización do eúscaro».

Manifestación o venres

Ao termo da comparecencia, o secretario xeral do Consello de Euskalgintza, Paul Bilbao, volveu a tomar a palabra e, completando a lectura de Agurne Gaubeka, quixo facer un chamamento á manifestación que se celebrará o vindeiro venres: «É o momento de saír á rúa. Temos que saír á rúa para denunciar que non imos aceptar ningún recorte de dereitos. Por unha sociedade baseada na xustiza, a igualdade e a cohesión e por unha normativa eficaz que garanta os dereitos lingüísticos a toda a cidadanía, o 2 de xullo estaremos na rúa». A manifestación comezará ás 18.30 da tarde na Praza de Baluarte de Pamplona/Iruña.