O conselleiro Zupiria publicou un texto moi zumento ao día seguinte da celebración do Día do Eúscaro. Denunciou, en primeiro lugar, que a Wikipedia en eúscaro non ofreceu nin unha soa liña á Lei do Eúscaro de 1982. E a súa denuncia tivo un resultado positivo, xa que nela móstrase unha ampla explicación da Lei do Eúscaro, aínda que o Día do Eúscaro segue limitado a catro liñas fracas. Citou a influencia do odio e a desconfianza, e é posible, xa que se trata de enfermidades moi estendidas por unha banda e por outro. Así, con diferenza pero con lealdade, queremos trasladarlle este escrito.

Afirmou que a Lei do Eúscaro de 1982 estableceu o dereito dos cidadáns a utilizar o eúscaro e a obrigación de garantir ese dereito aos poderes públicos. Pois case corenta anos despois chocamos con grandes obstáculos para poder falar en eúscaro. E non só no ámbito privado (por exemplo, nos grandes almacéns de todo tipo), porque o poder actuar en eúscaro nas institucións públicas dependentes de España segue sendo unha utopía, pero que as institucións públicas, a pesar da demanda da cidadanía, teñan que garantir a atención activa en eúscaro e o uso provisional da palabra en eúscaro mediante a posta en marcha dunha primeira actitude a favor do eúscaro. Aínda que pareza mentira, o uso do eúscaro na Administración Xeral da CAV segue sendo moi modesto, e a súa responsabilidade radica principalmente na falta de vontade das autoridades.

Logo citou o Euskaraldia e os arigunes: “Espazos tranquilos sen barreiras para o uso do eúscaro e que nos traian grandes satisfaccións”. Pero estamos en que o propio Goberno Vasco, que debería dar exemplo, non aproveita adecuadamente as oportunidades para crear arigunes. Parece que o Goberno Vasco impulsa Euskaraldia porque non implica compromisos concretos, senón que todo é "voluntario" e con resultados inmensos (ou en función da percepción dos participantes), e así quedan na sombra as medidas concretas de fomento do uso, as responsabilidades dos responsables políticos e, en definitiva, a política lingüística.

Doutra banda, afirma que os traballos de preparación de Euskaraldia foron un exemplo de colaboración. En todo caso, os modelos serían fóra do Goberno Vasco. E é que, a pesar de que hai centos de afiliados e simpatizantes entre os sindicatos euskaltzales do Goberno Vasco, o Goberno Vasco non quixo desenvolver ningunha colaboración e deixounos fóra da organización de Euskaraldia.

Di que fose non temos referencias: non temos onde mirar e de onde copiar, e que o eúscaro necesita discursos positivos. Como portavoz do Goberno Vasco, vostede debería saber que a primeira obrigación (tamén ética) do Goberno é contar a verdade enteira, reservando as máscaras para a COVID-19. Si a economía, o emprego, a saúde, o medio ambiente… van mal, hai que dicirlles aos cidadáns que si. Por que non o mesmo que falamos do status do eúscaro? Nós temos "onde mirar e onde copiar", o instante i! Non vivimos á marxe do mundo. Os nosos problemas analizaranse nunha lóxica global, analizando e contrastando outras experiencias e métodos externos (sobre todo os doutras comunidades pisadas pola mesma bota que nos pisa), e para iso debemos utilizar conceptos científicos e, por tanto, universais, abandonando os esencialismos. Tamén en Cataluña, onde e en Cataluña, por exemplo, están moi preocupados polo uso do catalán na cidade de Barcelona e na metrópoli só o 19%. Si atopásemonos/atopásemosnos moito máis abaixo no uso, que diaños, completamente inútiles! Por certo, recomendariámoslle sinceramente que lese a serie de artigos sobre o futuro do catalán que escribiron 30 expertos universitarios e da "catalanización" en novembro (Vilaweb). Verás que é compatible cun pensamento sociolingüístico rigoroso e cunha visión científica o feito de chamar a alarma e tomar conciencia sobre a situación extrema do idioma.

Para terminar, por que a maioría dos recentemente chegados elixen o castelán? Debería darche unha idea. Si queremos animar aos euskaldunberris, e aos euskaldunberris embotellados, a mergullarse en eúscaro, é necesario mellorar moito a actual política lingüística (de todos os ámbitos), empezando pola aplicación dunha política lingüística transversal en todas as Administracións Públicas da CAV, construíndo unha EiTB moito máis euskaldun, reforzando o uso do eúscaro en todos os niveis (necesidade imperiosa na Formación Profesional) e concretando as estratexias para favorecer a autosustitucion no eúscaro e o uso.

Esperando que todo isto sírvalle de recordatorio, un cordial saúdo!

* Son membros da iniciativa Plazara Gatoz:

J.J. Agirre,

O doutor G. Luzuriaga,

M. Rezola,

P. Sudupe,

I. López de Luzuriaga,

O doutor G. Mejuto, E. Viadero,

J. Alemán.