O informe do Observatorio dos Dereitos Lingüísticos deste ano non trouxo ningunha novidade: os cidadáns denunciaron as mesmas limitacións e vulneracións de dereitos que hai dez anos. Presentan en Pamplona a informe Situación dos Dereitos Lingüísticos 2023. Nel rexistráronse trabas lingüísticas e de dereitos, cun total de 909 queixas. Máis do 75% deles refírense a servizos relacionados coa administración. “Os cidadáns denuncian que cada ano seguen loitando contra a mesma parede”, sinalou a directora do Observatorio, Agurne Gaubeka.

En 2023 rexistráronse 67 queixas menos que en 2022. Segundo Garbiñe Petriati, técnica do Observatorio, isto non significa que as violacións dos dereitos lingüísticos haxan diminuído. Destaca que hai cidadáns que non denuncian e que teñen que renunciar a facelo correctamente en eúscaro porque temen danos. O Observatorio rexistrou vulneracións de dereitos en todos os ámbitos.

Infraccións por áreas

En canto á saúde, na atención primaria e nos centros administrativos non se garante a atención sanitaria en eúscaro, e peor aínda nas especialidades. A situación tamén afecto aos traballadores, porque aínda existen limitacións para traballar en eúscaro.

En educación, algúns recursos aínda non están en eúscaro. En Lapurdi, Zuberoa, Baixa Navarra e Navarra continúan coas “mesmas barreiras” para seguir ensinando eúscaro: “Miles de nenos e mozos incumpren o dereito a aprender eúscaro”. Por exemplo, no País Vasco Norte díxoselles aos alumnos que terán que recibir algunhas explicacións só en francés.

As institucións públicas xestionan gran parte da oferta cultural, de lecer e deportiva. Por iso, o Observatorio destacou a “preocupación” das institucións públicas. Destaca que a socialización da cultura, o lecer e o deporte no ámbito non formal da infancia e a mocidade pode ser un elemento de cohesión. Segundo o informe, hai falta de recursos e investimentos e falta traballar as obrigacións dos grandes cines ou plataformas para ofrecer en eúscaro.

As leis dos consumidores e usuarios non contemplan vulneracións de dereitos lingüísticos en Navarra, Baixa Navarra, Zuberoa e Lapurdi. o que dificulta o acceso ao servizo en eúscaro. A pesar de que a lei contempla as infraccións en Álava, Bizkaia e Gipuzkoa, o informe sinala que se produciron atrasos.

Son moitas as queixas que o Observatorio recibiu en relación coa administración pública. Aínda que na Administración Xeral e nos Concellos e Casas Consistoriais os cidadáns desexan recibir o servizo en eúscaro, pídeselles que cambien a lingua ou a súa elección condiciónase por medio de prexuízos colaterais. Ademais, a maioría dos concellos subcontratan algúns servizos ou traballos. Neles non se garanten adecuadamente os dereitos lingüísticos dos cidadáns, nin se seguen os criterios municipais ou municipais.

En canto á policía, en xeral apenas hai protocolos de eúscaro, e nos casos nos que hai protocolo, como é o caso da Ertzaintza, non se cumpre. En canto á policía foral, a cidadanía denuncia que non responde as demandas en eúscaro. Engaden que cando se lles pide que falen en eúscaro, os policías, en lugar de entendelo como un dereito, consideran a esixencia como unha agresión.