Agora, á volta de Durango, estamos en casa, entre os montes que durante séculos foron os nosos refuxios. Aquí, onde sentimos tranquilos e seguros, ao noso ritmo, no noso recuncho, tivemos tempo para reflexionar sobre nosas opresiones e privilexios.

Faláronnos sen pelos na boca en Durango, cada un coa súa verdade. Agradecemos a difusión da fotografía das diferentes realidades e partimos da reflexión a partir do recoñecemento de todas esas opresiones. Porque dunha ou outra maneira todos somos privilexiados e oprimidos, deixando ao carón as xerarquías. Como mulleres* de pobo e clase oprimida, porque temos claro que a dor dos demais é noso, e que nós non seremos libres ata que todos o sexamos libres.

Nas xornadas mencionadas, do mesmo xeito que outras moitas, sentimos que a nosa loita era marxinada, invisible e de segunda categoría. Aínda que se anunciaba que o eúscaro ía estar no centro, pronto nos demos conta de que ía ser ao revés. Nas charlas, talleres e debates que se impartiron, o uso do eúscaro non alcanzou o 40%.

Tivemos que escoitar algunhas mensaxes dos asistentes en lingua colonial. Nalgún momento, ademais, desde unha posición de orgullo e poder, quixeron vender que a lingua colonial era máis apropiada que o eúscaro, facéndonos entender que o eúscaro non serve para explicar algunhas cousas. Temos tantos exemplos como para encher esta páxina para contar os ataques contra os dereitos dos euskaldunes. Sen ningún tipo de traballo para xestionar este tipo de situacións. Estamos nunha permanente colonización deste país colonizado.

É tan invisible a opresión que no final das xornadas, de novo desde unha posición de poder, quixeron facernos crer que o tratamento que se lle deu ao eúscaro era digno de celebrarse. Non houbo ningunha autocrítica sobre a situación de exclusión que sufriu o eúscaro.

Resumindo: a lingua non é neutral, hai dúas linguas opresoras neste pobo (español e francés) e outra oprimida (euskera). A arma máis importante e eficaz da colonización é a lingua, e cada vez que usamos a linguaxe colonial neste país, profundámonos en nosa colonización e afastámonos da decolonía. Sendo isto así, falar en eúscaro é unha acción feminista.

A linguaxe, entre outras cousas, dános unha forma de ver o mundo. Do mesmo xeito que noutros pobos de orixe, é unha ferramenta imprescindible para a comunicación e o equilibrio coa terra. O que dá nome ás nosas montañas, aos nosos ríos, aos animais e ás árbores ensínanos o camiño. Trátase dunha visión especialmente mantida no medio rural, que se cobre de forma ordinaria polo ladrillo e cemento das cidades. Quedou patente que nestas xornadas, polo feito de que nós coñezamos a cidade, os cidadáns non teñen noticias nosas. As mulleres rurais* habemos estado especialmente no punto de mira do sistema heteropatriarcal e colonial polo noso papel histórico na defensa da terra e da linguaxe. Mentres teorizamos desde Euskal Hiria, Euskal Herria está a afogarse. Neste ataque constante contra a terra e a lingua, as nosas carencias desde o feminismo son evidentes. Aínda que a defensa da terra e dos pobos orixinarios é a defensa da vida mesma.

De face ao futuro, temos claro que o traballo que temos nas nosas mans é traballar e facer público este enfoque. Tamén temos claro que entre as preto de 3000 mulleres* que nos reunimos, é moito máis o que nos une que o que nos separa, e construíndo pontes desde o recoñecemento mutuo, conseguiremos construír unha Euskal Herria feminista, euskaldun e pegada á terra. Todos xuntos, en auzolan.

*Asinan o seguinte artigo: Inés Matxiarena (grupo de mulleres feministas de Goldatz Bera), Uhaina Apezetxea (grupo feminista de Baztan), HARRI Arrijuria (Plazara dantzara), Helena Xurio (feministas de Zugarramurdi), Lorea Flores Compains (grupo de mulleres de Lesaka), Mikele Etxekolonea Dez (Malizemura).