Historia clínica en euskera Iso si, di o médico do servizo que escribe en castelán notas clínicas sobre pacientes euskaldunes. Si, grazas ao tradutor neuronal Itzulbide. Aínda non aprendemos: para escribir a historia clínica en eúscaro só fan falta dúas cousas: ser médico e saber euskera. Non necesitamos un tradutor automático para iso.

O tradutor automático é só para tapar as súas vergoñas e paliar os seus medos, xa que está concibido para recibir o recoñecemento de quen teñen poder. O tradutor automático significa que necesita o permiso dos castellanoparlantes para traballar en eúscaro.

Ambos se equivocan. Porque para traballar en eúscaro na sanidade son necesarias cinco cousas, cinco alicerces, dalgunha maneira.

En primeiro lugar, como traballamos con computadores, debemos ter as aplicacións informáticas en eúscaro. Os que escribiamos a Historia Clínica en eúscaro pedímolo en 2012. Agora, Osabide, a nosa ferramenta de traballo, está dispoñible en eúscaro. En segundo lugar, necesitamos que os resultados e informes das probas diagnósticas que pedimos sexan en eúscaro. Hai moitos anos pedimos en Arrasate que os resultados das análises de sangue e ouriños recíbanse en eúscaro, e na actualidade están dispoñibles en eúscaro.

Os informes das probas de imaxe solicitáronse en varias ocasións en eúscaro para todos, posto que seguen aparecendo en castelán. E iso é unha opción perdida, absolutamente importante, para nós, até ter outro alicerce. Por unha banda, porque permite que o eúscaro sexa lingua de servizo e lingua de traballo xunto con outras columnas. Doutra banda, porque afai aos traballadores castellanoparlantes a ver o eúscaro con naturalidade. Porque lles ensinará.

A outra columna sería a formada polo código ético e o protocolo de acollida. É dicir, que a nosa organización recoñeza o dereito a traballar en eúscaro, que as persoas que traballamos en eúscaro sexan respectadas e que por iso garántase que non recibamos acoso. O que hoxe, desgraciadamente, non pasa.

Pero ter todo isto a man non será suficiente porque os castellanoparlantes teñen 31 mans. Evidentemente, o tema do eúscaro debe integrarse na formación continua, para concienciar aos traballadores, entre outras cousas. Niso estamos a traballar nos últimos anos, a través de cursos, posgraos e publicacións de verán. Algún día algún plagiador aproveitará o traballo doutros para asumir esta responsabilidade.

Pero isto tampouco será suficiente, nin sequera o tradutor automático, salvo que se establezan circuítos protocolizados en eúscaro específicos. En caso contrario, a atención en eúscaro será aleatoria e, por tanto, estará en xogo a seguridade dos pacientes e traballadores vascohablantes. Sen circuíto o tradutor non ten nin a perna nin a cabeza.

Mentres, algúns están a protexer ao tradutor automático para xustificarse. Ao tradutor si, pero aos que traballamos en eúscaro non nos dan ningún apoio. En Aramaio traballamos en eúscaro, tanto nas relacións orais como escritas, e as agresións non se interrompen. Tanto por parte dos traballadores castellanoparlantes como dos euskaldunes. Sen o apoio da Dirección. Co silencio cómplice dos seus compañeiros. A pomba na rúa, quen din estar a favor do eúscaro, son lobos en casa.

O noso desprezo a todos eles. Nós seguiremos escribindo en eúscaro sen esperar ao tradutor automático. Mentres tanto, varios médicos euskaldunes terán que explicar aos seus amigos, familiares, por que non escriben a Historia Clínica en eúscaro. Virán fotografarse algunha vez, colgando as súas medallas. Si, amigos, a historia clínica é posible en eúscaro. Comecen dunha vez.

Aitor Montes Lasarte, médico de familia de Aramaio

Adrian Zelaia, traumatólogo