Non é unha boa entrada, é verdade, pero estou farto, farto e enfadado, non podo aceptar o que nos está ocorrendo unha e outra vez, porque non é o problema dos demais, senón o noso. É verdade, non é a primeira vez que afronto este tema con ganas, pero, desgraciadamente, non creo que sexa a última. Parece que a barbaridade que nos comunican os medios de comunicación hoxe si, pero mañá tamén. Refírome á violencia contra a muller.

Levamos anos subindo e baixando a violencia sexista, pero eu non estou de acordo, nin en analizar o problema, nin coa actitude da Igrexa, nin coa metodoloxía penal elixida para afrontalo. Non estou de acordo en que é algo que vén de fóra, e ademais, como noutros problemas, a sanción non é unha decisión axeitada.

Si quero dicir algo, hoxe tamén me porei de face atrás, porque de aí vén o fío da enfermidade.

No País Vasco dos nosos antepasados a natureza era o eixo da supervivencia. Tanto na vida colectiva e social como na individual, a dependencia da contorna era total. O sol, a auga, o lume, a lúa, a saraiba… tiñan unha gran importancia na vida.

Por tanto, era imprescindible buscar o control desas forzas para evitar danos. Esa procura de defensas a través dos ritos levou co tempo a completar a relixión. Terra, lúa, ceo, sol…

A relixión do noso antepasado, por tanto, ten a súa orixe na natureza e a práctica baseada nesa crenza deixou profundas raíces en Euskal Herria, desde o Neolítico até a Idade Media.

Cando no século XVI o cristianismo estendeuse por toda Euskal Herria, supuxo un cambio profundo. Entre outras cousas, o modelo privado que proviña do cristianismo para comprender a propiedade da terra deu lugar ás primeiras desigualdades económico-sociais.

A Igrexa cristiá pronto mantivo a abolición das relixións e costumes que até entón se utilizaban nestas terras. Os seguidores dos costumes foron acusados de ter vínculos co diaño; de absorber o sangue dos nenos, de impulsar as malas colleitas… Estes repetiron o mesmo que antes fixeron os camareiros da Roma imperial co cristián, que seguían outra relixión.

Aos poucos estes novos adivinos foron facendo oco na sociedade e o cristianismo adaptouse nalgúns casos ás vellas crenzas (solsticios de verán e inverno) e outros foron rexeitados como unha mera superstición, e aqueloutros que contrapuñan directamente a crenza cristiá foron destruídos por medio de prohibicións (culto á lúa, entroidos, etc.).

Neste contexto debemos situar as bruxas, a herejía e a represión exercida pola Igrexa. O que logo fan seus os Estados español e francés, impondo o catolicismo como relixión única nesta parte da fronteira. Temos un claro exemplo cando as Cortes de Navarra sinálano en 1533: “O absentismo dos bispos está a provocar o vaciamiento das dioceses e o conseguinte aumento da afección á bruxa”.

Nesta época a muller chegou a converterse no obxectivo prioritario da represión e non por casualidade. A muller vincúlase ao campo máxico, aos delincuentes. Para o cristianismo, a muller é fonte de pecados e afástalle de todos os seus ritos e responsabilidades festivas. Na cerimonia e sociedade cristiá todos os camiños son propiedade do home.

Naquela época, a muller non era nada, dábaselle valor para a bruxaría, para traer aos humanos e para máis ou menos. Con todo, hai que dicir que non todos os ritos eran anti-cristiáns. De feito, tamén houbo sacerdotes cristiáns mesturados en casos de inquisición. No ambiente rural, moitos se reunían despois da misa nas covas, coa participación de todos para celebrar as festas. No modelo cristián, pola contra, o único protagonista da cerimonia era o sacerdote, que, como non fai tanto, seguía dando as costas aos reunidos.

Así era a “clase de mando” da época, que foi configurando paulatinamente a través da Igrexa, unha estrutura de defensa dos seus intereses. Un resultado verdadeiramente negativo: o “cristián moral” que se mantén na actualidade.

Regularon todo tipo de condutas. Enfrontáronse a vellos costumes e crenzas cristiás, que foron consideradas inmorais. Desta maneira as vellas crenzas chegaron a ser inmorais, cunha vinculación máis aló da natureza. Pertenzas de bruxas e herejes.

Non todos eran iguais, por tanto, aínda que algúns eran bruxas sen corpo, símbolo de danos e enfermidades, os efectos directos da represión que sufriron os demais, os corpóreos. Foron torturados e queimados no lume. Canto? Quen sabe.

O problema, como vimos, non é de hoxe, porque é un problema que vén séculos a século, e o terrible dano que ten hoxe, na miña opinión, é negar a orixe. Á que se nega a súa orixe, ao negarse na mesma medida a solución.

É grave, moi grave e non se solucionará en calquera caso, salvo por medio dunha educación axeitada. Aí está o único instrumento que superará o problema, a educación axeitada, empezando cos nenos.

En liña co que dicía ao principio, non vexo que as campañas institucionais que se impulsen supoñan o fin do problema. Non vexo que a Igrexa católica, un dos principais creadores, afronte este problema coa forza necesaria. É máis, eu creo que está a dar as costas, e iso é unha vergoña.

O feito de que durante séculos non se aceptaron as barbaridades feitas no cume, non só se baleiraron as igrexas, senón que son os borreros da incurable ferida á sociedade cristiá.

Din que o celibato é culpable.

Josu Iraeta, escritor