Por que fai falta un decreto que prohiba o móbil en todos os centros educativos?

Porque os datos demostran que as escolas sen móbil permiten mellores campos de aprendizaxe, tanto de atención como de seguridade e ciberacoso, e sen unha normativa xeral, porque o feito de que uns e outros centros dispoñan dunha normativa diferente fai que a opción de manter a capacidade de atención ou de sufrir ciberacoso sexa diferente en función do centro, o cal non é xusto. Ademais, os máis vulnerables adoitan ser os máis prexudicados, xa que o maior consumo de móbil prodúcese no contexto das familias con menos recursos e coñecementos, polo que son eles os que máis necesitan que as escolas se convertan nun espazo respiratorio sen móbil. Sabemos que o tema dos móbiles non se circunscribe á escola, as familias non renunciamos á nosa responsabilidade, pero queremos que a escola non alimente o problema, senón que sexa a solución.

Pola contra, o Departamento de Educación deixou a decisión a cargo de cada centro escolar.

E como decidiu a escola, se algo salgue mal é culpa da escola. Esa é a xogada. En ningún outro lugar realizouse: Sacaron o decreto que pedimos en Francia, Holanda, Italia, en todas as comunidades de España… Porque si nos baseamos en evidencias científicas, non está xustificado autorizar o móbil nos centros educativos. En Murcia, por exemplo, o estudo, realizado un ano despois da implantación por decreto, revela que o ciberacoso escolar diminuíu un 73%; en Galicia, tras a implantación do decreto, obsérvanse melloras no rendemento académico (10 puntos máis en matemáticas, 12 en ciencias). Sempre estamos a xustificar por que deixar os móbiles fóra, pero se a pregunta fóra ao revés, por que meter os móbiles na escola, non hai evidencia de que os móbiles melloren o sistema educativo, xusto o contrario.

O Departamento de Educación puxo en marcha un proceso para que cada centro decida que facer cos móbiles. Segundo a conselleira de Educación, Begoña Pedrosa, na maioría dos centros escolares decidiuse prohibir o móbil.

Observamos falta de transparencia nos datos facilitados, ou polo menos consideramos que non se facilitaron correctamente os datos. Din que en Primaria o 85% dos centros prohibiu o móbil, xa que normalmente en Primaria non hai móbil, e en ESO o 50% prohibiuno, pero non explicaron os criterios: é unha prohibición que non se poida entrar no centro? Levalo pero non usalo? Só para uso pedagóxico?... Ese 50% que non prohibiu na ESO, como podemos entender o móbil libre no centro? Teñen limitacións de uso (por exemplo no patio)? Utilízano só para uso pedagóxico?... O Decreto, por exemplo, axudaría a fixar uns criterios.

Que argumenta o Departamento de Educación para non sacar o decreto?

Argumenta que unha medida descendente non tería efecto. Por unha banda, parece que o Departamento de Educación está a asumir que as súas decisións non teñen efecto e, por outro, é un argumento bastante selectivo, xa que toma moitas medidas máis de arriba a abaixo.

Que hai que ir de abaixo a arriba, de acordo coas familias, pode ser un argumento moi venal, pero precisamente os que están no contexto máis vulnerable e socioeconómicamente máis difícil son os que máis necesitan o apoio institucional, e son os que, como mencionei antes, máis necesitan a medida. Ademais, ese camiño de abaixo arriba, ese proceso de concienciación escolar a familias e profesionais, xa se fixo en teoría, por orde do Departamento de Educación. Por tanto, unha vez realizado o proceso de concienciación, que impide sacar o decreto?

Falta unha visión crítica do uso da tecnoloxía ao Departamento de Educación?

Si. En Altxa Burua apostamos pola dixitalización das escolas, pero cunha dixitalización sa, libre (software libre) e baseada en evidencias. Non estamos en contra da tecnoloxía, estamos a favor dun desenvolvemento san, e a iso débese adaptar tamén o uso da tecnoloxía. Desde o punto de vista da saúde, por exemplo, tanto Osakidetza como a Asociación Española de Pediatría propoñen: Aos nenos de 0 a 6 anos non hai pantallas na escola, en Primaria non máis dunha hora ao día, e en ESO non máis de dúas horas. Son criterios de saúde, pero en educación deberiamos pornos aínda máis estritos, porque ademais de garantir que o móbil non vaia danar, ten que achegar un valor engadido ao proceso de aprendizaxe.

Desde a administración dixéronnos que non poden ir en contra da tecnoloxía. Ninguén está en contra da tecnoloxía, pero hai unha tecnoloxía que está ao noso servizo e outra que nos quere ao seu servizo. De feito, hai moitos expertos en tecnoloxía en Altxa Burua, e precisamente porque coñecemos ben a tecnoloxía temos unha visión crítica con ela.

O Goberno Vasco ha investido moito no proceso de dixitalización que responde a un modelo determinado. Pode ter algo que ver con non prohibir o móbil? Pode preocuparse si a corrente contraria á dixitalización das escolas que se están facendo fortalécese?

Quizá. A nosa preocupación é o determinismo tecnolóxico que o conselleiro de Educación demostrou en moitas ocasións: hai que incluílo si ou si, e de forma acrítica. Pero, precisamente, hai que utilizar a tecnoloxía de forma moi crítica. Por que unha multinacional deixa todos os seus produtos “gratis” ao servizo dun sistema educativo? Este tipo de consideracións son necesarias.

Na escola hai que traballar as competencias dixitais, si, pero é diferente ensinar dixitalmente o resto das materias, porque a memoria, a atención, a comprensión, o pensamento abstracto… trabállanse mellor analoxicamente.

O tema volve estar sobre a mesa na Comisión de Educación do Parlamento Vasco. Vedes a posibilidade de sacar o decreto?

A nosa esperanza é que deixen de lado as diferenzas políticas e poñan no centro as necesidades e o benestar dos alumnos. O pasado mes de decembro, Altxa Burua tamén estivo no Parlamento Vasco presentando 20.000 firmas para pedir un decreto, e desde o PNV recibimos unha postura pecha, sen ningunha intención de escoitalo. Nesta ocasión, con todo, notamos un cambio de ton, o portavoz do PNV recoñeceu que as cousas non foron ben, e aínda que vemos cegados por non aprobar o decreto, están a ver que as decisións que tomaron na última década non foron as máis axeitadas, que agora teñen un gran melón co tema dos móbiles.

Altxa Burua converteuse nunha onda forte.

En Euskal Herria estamos máis dun centenar de grupos, e estamos a ampliar. É bonito ver, por exemplo, que máis aló das asociacións de pais e nais, os propios centros están a sumar ao noso proxecto, xa sexa escola pública, ikastola ou cristiá.

Temos catro obxectivos: atrasar a idade dos fillos e fillas para ter un móbil, educar e acompañar aos adolescentes unha vez entregados, converter as escolas nun espazo respiratorio sen móbil e promover unha dixitalización sa, libre e baseada en evidencias.

Quen queira unirse a nós pode contactarnos vía email: altxaburuaaraba@gmail.com, altxaburuabizkaia@gmail.com, gipuzkoa@altxaburua.eus e adolescencialibredemovilesna@gmail.com.