O 91% do Parlamento Vasco apoiou o Concerto Educativo levado a cabo o 7 de abril de 2022. Foi un amplo consenso que poucos esperaban, xa que en principio eran axentes sen un proxecto político próximo.Este consenso baseábase fundamentalmente no consenso, e non se fixo moita forza para paralizar nin para elaborar unha proposta que pretendía equiparar titularidade pública e privada. Pero, ao mesmo tempo, ese consenso con contidos borrosos abriu as portas á lei de pao a pao; a partir de entón, esta lei que debe entenderse na lóxica dos grandes pactos políticos.

Mentres se imaxinaba que era posible facer política con palabras graves, tomáronse algunhas decisións preocupantes. Estas decisións, lonxe de mellorar o noso sistema educativo, empeoraron: estas decisións pretenden perpetuar o sistema dual actual. Algúns dos acordos adoptados por decreto, en especial os relativos a matriculación e admisión, non supuxeron ningún beneficio para a planificación escolar, aínda que este sexa o eixo principal da distribución do alumnado entre a educación pública e a privada. En consecuencia, a oferta educativa da escola pública non se prioriza e, por exemplo, en Andoain non chega ao 15%. Non debemos esquecer que no propio informe xurídico da lei podemos ler que a non priorización da oferta educativa pública vulnera a LOMLOE, xa que a LOMLOE recolle o mandato de ampliar a oferta pública.

Neste proceso que representou un amplo consenso, non se pode negar que nos chamaron moitas veces a facer as nosas achegas, pero tampouco esquecemos que estas achegas non foron tidas en conta. As nosas preocupacións tamén foron xestionadas de forma áxil, e aseguróullenos si ou si, por exemplo, que nos centros político-concertados prohibiríanse as cotas, que sería a única xanela de matriculación, ou que o proxecto lingüístico do centro, independentemente de cal sexa o proxecto, podería garantir aos alumnos o nivel de eúscaro B2.

Na votación do texto provisional infórmase que os centros privados que van recibir diñeiro público non van ter mecanismos reais de control. Esta noticia non nos sorprendeu, desde logo, porque anunciamos que en once ocasións non é viable asegurar a gratuidade e a laicidad, por exemplo no caso dos centros nos que é necesario respectar a súa identidade, porque é a súa propia existencia, a diferenciación ou a evangelización, respectivamente.Pero isto non o dicimos nós sós, se o decreto que aproba a normativa sobre concertos educativos (293/87) é que se cumpriu durante máis de 40 anos para poder dicir esa garantía suficiente e, á vez, hai pouco un membro da inspección na comisión de educación lembrounos que hoxe non hai mecanismos de control. Pódese concluír, por tanto, que se manterá a concertación universal e que, ademais, conta cunha garantía legal para asegurar o futuro nun momento no que a taxa de natalidade descende.

Con todo iso, poderiamos agora preguntarnos cal é a achega que esta lei, sen consenso, fai ao sistema educativo, se algunha vez esta lei pretendeu xestionar os problemas que sofre o sistema educativo. Nós temos claro que non vai arranxar a segregación e que toda a nosa sociedade terá que seguir padecendo a segregación, que é seguir vivindo unha inquietude crecente no pobo e no parque, na familia e nos amigos. Por iso non cremos que esta lei dure 30 anos, porque aumenta a desigualdade social e facilita dinámicas clasistas e racistas. Todo iso, ademais, elimina a cohesión social, o que está directamente relacionado co uso do eúscaro non impulsado pola lei. A razón de non ser un consenso social é, ademais, iso. Así o puidemos ver en manifestacións multitudinarias a favor da educación pública que se produciron nos últimos meses, a pesar de que algunhas persoas desatenderon. Na actualidade, a nosa única esperanza é que a lei educativa non se converta nun elemento de intercambio e que non se modifique reiteradamente en función das intencións políticas de cada momento, o que supón unha inestabilidade significativa.

A última pregunta deberiamos facela a quen participaron neste proceso, se todo isto mereceu a pena, porque o resultado deste documento está por baixo das referencias da LOMLOE en relación coa escola pública, e supomos que isto non satisfai a aqueles que impulsaron a lei estatal. Con todo, tampouco facilita a euskaldunización do propio sistema e non satisfainos quen cremos que o eúscaro debe ser o eixo do sistema educativo. Se a primeira proposta do PNV fose a que temos agora encima da mesa desde o primeiro momento, é imposible ou quizais si, e por iso estamos hoxe en día.

Nagore Iturrioz Lopez e Yolanda Porres García, membros do sindicato Steilas.