A manifestación congregou a moita xente en Bilbao. A que cres que é reflexo?

Este movemento non é novo, levamos tempo pedindo que se fortaleza a escola pública e que se tomen medidas, pero o anteproxecto de lei está a expor cada vez máis o tema e sobre todo o malestar na rede pública, a verdadeira preocupación. Este anteproxecto non afronta os problemas que expomos e non reforza en absoluto a rede pública, é máis, coa presentación do borrador están a adoptarse medidas moi agresivas contra a escola pública.

Por exemplo?

Desde a firma do acordo educativo, os concertos dos centros privados foron prorrogados para o próximos tres ou seis anos, aínda que se sabe que a taxa de natalidade está a diminuír, garántese á rede privada que poderá manter o mesmo número de aulas. Por tanto, si as prazas desaparecen pola caída das taxas de natalidade, onde desaparecerán? O número de alianzas aumentou. Pola contra, o decreto de planificación prevé que na rede pública os centros teñan polo menos dúas liñas, o que pode levar á fusión ou desaparición de varios centros. Establécense garantías para a rede privada e establécense condicións para a rede pública.

A manifestación contou coa presenza dalgúns dos asinantes do acordo.

Nós sabemos que foron membros de EH Bildu e EU-Podemos. Hai quen di que o anteproxecto traizoou dalgunha maneira o acordo asinado en marzo. É verdade que desde o acordo até o anteproxecto empeorouse, pero co mesmo acordo asinado fomos críticos. Alégranos ver que se cuestiona o que en principio nos venderon como consenso total. Pensamos que o que representaron o curso pasado non era realmente real; talvez crían que isto íase a pasar sen un debate extraordinario, ou que cada partido asegurou que entraban os seus mínimos… Se as cousas se están movendo e sacudindo, aflorando debates, é unha satisfacción.

Precisamente polas mobilizacións e as folgas, houbo moitas voces en contra deste anteproxecto. Cres que haberá suficiente presión para influír no texto definitivo da lei?

Aínda é un borrador do anteproxecto e cremos que si. Sabemos que ao principio tiñan intención de facer dei-dá, están a alargarse os prazos e loitamos por conseguir algo, non só para expresar a nosa opinión. Cremos que se poden facer outro tipo de leis e non estamos desesperados, non damos por perdido esta loita, aínda que temos moitas cousas en contra de nós. Con todo, para nós unha nova lei non é tan urxente, senón que se trata de orientar outras medidas e outras políticas educativas.

Seguiredes loitando, pero parece difícil cambiar un dos alicerces nos que se basea esta lei: Servizo Público Educativo Vasco. De acordo con iso, todo centro que cumpra uns requisitos recibirá financiamento público ao 100%. Por que credes que non é unha fórmula eficaz?

Porque é unha fórmula para seguir facendo o que se fixo até agora, dando un novo nome. Din que se van a pór as condicións para formar parte deste Servizo Público Educativo Vasco, pero levámolo facendo 35 anos, cando se aprobou o decreto de concertos, que é máis rigoroso que os que agora se mencionan, que non se poden cobrar cotas, que teñen prioridade os centros que atenden a alumnos vulnerables, que se primen os que impulsan o eúscaro, que todas as accións relixiosas sexan voluntarias… e por exemplo nunca se cumpriu e fíxose cumprir. Agora, para solucionar os problemas que expón este dobre sistema, proponnos facer o mesmo, pero chamando ao Servizo Público de Educación Vasca. Aínda que chama público ao privado, non o fai público.

Levamos 35 anos traballando nun camiño e o resultado é a segregación, a falta de euskaldunización sobre todo na rede privada, e o adoctrinamiento. E que se propón para superar esta situación? Facer o mesmo, peor, dicindo que son parte do servizo público. Non ten nin pés nin cabeza.

Si as medidas están escritas, son entón os mecanismos de execución?

Iso é. E ademais é moi fácil.

Criticastes que un dos principais problemas desta dobre rede é a segregación do alumnado. O Goberno acaba de presentar o decreto de escolarización equitativa do alumnado. Basicamente, todos os centros sostidos con diñeiro público deberán reservar prazas para os alumnos máis vulnerables. Como o valorades?

O decreto é de 2018, xa estaba devandito, pero a última lei de educación de Madrid da LOMLOE di que hai que facelo, e por iso o Goberno entrou a concretar o decreto. En catro anos non se cumpriu, xa veremos. Nas novas matrículas afecto aos alumnos de 2 e 3 anos de Educación Infantil e a estas idades pódense identificar algunhas características para cualificalas como vulnerables (por exemplo, o índice socioeconómico e cultural da familia), outro non. Tamén afecto aos alumnos que se matriculan fóra de prazo, pero unha comisión da administración decide, supostamente de forma equilibrada, en que centros matricúlanse eses alumnos que chegaron ao longo do curso. Que pasa? Supoñamos que envían a un alumno con poucos recursos económicos á privada, a familia verá que ten que pagar a cota, ou que o prezo do comedor é demasiado alto na privada, igual con material escolar… e á volta ese alumno terminará nun colexio público.

A clave non é a distribución dos alumnos, senón que a rede pública é un referente para todos: cando hai sobrematriculación aplícanse baremos e exclúense da rede pública as rendas medias altas, e aínda que a priorización das rendas baixas ten lóxica, debemos pensar nun sistema, nunha planificación lóxica, que permita que os centros adquiran a poboación da contorna. Non todos os centros serán iguais, pero non o necesitamos, será o centro que corresponde á contorna, en lugar de que algúns veciños se fagan famosos da escola que hai xunto á casa.

Pero dun barrio a outro non hai diferenza, non están os barrios vinculados a distintos contextos socioeconómicos?

Si, é así, pero estamos máis preocupados porque os centros non teñen o perfil dos seus barrios e pobos. Ocórrenos que dous colexios están moi preto en diferentes barrios e pobos, e que as características de ambos son moi diferentes, que os alumnos estean separados, a iso chamamos segregación. E sabemos que hai barrios máis pobres, pero nos centros deses barrios só están os máis pobres do barrio, levan aos demais a outro colexio. Ese é o problema.

Volvendo aos criterios equilibradores de matriculación, di que aínda que se equilibre o acceso dos alumnos, un perfil determinado acabará saíndo da rede concertada. Cal é entón a solución?

O que nos está pasando é iso, por iso dicímolo. Cal é a rede que abarca a todos os nenos? Rede pública. Pois imos reforzar a rede pública. Tamén se poden producir desequilibrios entre os centros públicos, pero ao pertencer á mesma rede pódense tomar medidas. E, con todo, na aceptación do alumnado hai que establecer condicións e mecanismos de control tendo en conta ambas as redes, e hai que facilitar o acceso á publicidade á rede privada, pero neste momento non hai ningunha motivación para facer públicos os centros.

Para euskaldunizar realmente aos alumnos, a maioría ampla esixe xeneralizar o modelo de inmersión en todos os centros. A lei tamén está lonxe de recibila?

Os modelos A e B atópanse principalmente na rede privada, polo que quizá non se xere o modelo de inmersión por non molestar á rede privada. Dicir que esta lei se está elaborando para facer fronte aos retos que ten o sistema educativo, pero non os afronta, non vai pretender blindar a rede privada cando a taxa de natalidade está a baixar? Serán tres linguas o idioma de ensino, tentarán introducir o inglés en aulas de 3 anos (até agora entra en aulas de 4 anos)… A que vén isto? Non sabemos, non ten base, pero non vén reforzar a euskaldunización.

Entenden que non pór límites á oferta relixiosa tamén beneficia aos concertados?

No acordo dicíase que as horas de Relixión eran a minoría que obriga a LOMLOE, pero no anteproxecto iso desapareceu e agora dise: “Desenvolverase un modelo educativo baseado na laicidad, respectando o carácter propio dos centros privados concertados”. Máis de dous terzos dos centros concertados son relixiosos, católicos, e teñen entre os seus obxectivos a evangelización. Como será respectar isto basearse na laicidad? Non se que están a facer cando escriben estas cousas.

No debate público, con todo, a Escola Cristiá sitúase nun segundo plano, o maior balbordo parece estar entre a rede pública e as ikastolas.

Si, e ás veces o debate está a darse de forma moi violenta. É unha mágoa, porque por unha banda oculta que a patronal principal da rede privada son os centros relixiosos, e por outro, porque a centralización das ikastolas distorsiona o debate profundo. As ikastolas moitas veces pon encima da mesa o seu modelo, e é verdade que temos en común uns obxectivos, como a euskaldunización, pero quizais as ikastolas privadas téñannos que explicar que beneficios achega ao País Vasco a titularidade privada dos seus centros. Fai 35 anos se publificaron 44 ikastolas, e non sei si atrévense a dicir que estas ikastolas xa non achegan nada. Ninguén nega o mérito das ikastolas, a súa valentía e o seu liderado na historia, pero estamos noutro momento. Non temos ningún interese en loitar contra as ikastolas, moitas ikastolas forman unha comunidade compacta, pero non estamos a discutir se iso é mellor ou peor para eses alumnos, estamos a debater que sistema educativo necesitamos para todos.