Convencido de que un pobo educador vai ser necesariamente un pobo participante, a participación foi desde o principio un dos eixos de Oinherri. Nos últimos anos, con todo, preocupóuselles polos procesos de participación con nenos, nenas e adolescentes, segundo cóntanos Maite Azpiazu, membro de Oinherri: "Quen participa e quen non? A quen recoñecemos capacidade de participación e a quen non? Non estamos a expor o proceso desde formas moi maduras nestes procesos de participación infantil e adolescente? Participar é simplemente preguntar aos nenos, nenas e adolescentes que queren e acudir ao concello con esa lista para que a cumpra? ".

Durante seis meses Oinherrik, o grupo de investigación da UPV/EHU Parte Hartuz, o grupo de investigación de Emagin Bilgune Feminista e a fundación Joxemi Zumalabe reflexionaron sobre o tema. As reflexións deixaron unha proposta dun novo marco para repensar a cultura da participación, baseado en tres puntos crave.

Por unha banda, máis aló de pedir opinión, a participación dos nenos e nenas debe ser protagonista e empoderadora para eles e elas, di Maite Azpiazu: "Queremos que os nenos e nenas edúquense na participación para que tomen conciencia do dereito que teñen a construír e a participar a ese suxeito político capacitado para que se convertan en parte da comunidade".

Para iso, "debemos ter en conta as necesidades culturais da infancia: ritmos infantís, necesidade de movemento, xogo e lúinidad, espontaneidade... Debemos crear unha cultura participativa diferente, non adulta, que teña en conta estas características. Temos que crear unha cultura participativa na que sentan cómodos outras voces e corpos, porque o facemos desde a mirada dos adultos, no noso caso desde a cultura dos adultos euskaldunes brancos, que adoita basearse na asemblea e a palabra. Propúxose un intento de saír, porque os nenos aí non participan como nenos, convértense en adultos pequenos e dinnos o que queremos escoitar".

Na mesma liña, Azpiazu explica que deron importancia ao tema da interseccionalidad, "porque sabemos que non existe unha soa infancia e que esta etapa tamén se cruza con outros aspectos (raza, clase social, sexo...), e é importante telos en conta para que a participación sexa diversa e poidamos chegar realmente a todas as voces e corpos".

Por último, si queremos integrar a participación dos nenos e nenas nas políticas públicas da localidade, "debemos empezar por educar primeiro na intimidade ou na participación en casa, logo na participación escolar, e por último, no pobo ou na comunidade. Como di o pedagogo Francesco Tonucci, a miúdo non deixamos que os nenos decidan nada até os 10-12 anos, e de súpeto levámolos ao alcalde e dicímoslles que participen e decidan. Pero iso esixe desde pequenos un proceso, porque educar na participación é un proceso de empoderamiento, sentirse capaz de participar, formar parte dunha comunidade, e para iso adquirir unhas capacidades e uns instrumentos que permitan dar outros saltos de forma progresiva".

O sábado, xornadas

Para tratar de todo iso, organizaron as xornadas "Participación desde a cultura da infancia (re)pensando" o vindeiro sábado en Oñati. Intervirán Ane Ablanedo sobre o artigo “Se os nenos nos poden ensinar” publicado en ARGIA; Txusma Azkona e Alfredo Hoyuelos falarán da educación na intimidade; Maitane Basasoro da Herri Eskola de Antzuola falarán sobre como sacar da Rede Arxentina da Cidade dos Nenos unha idea de Paula Cultura que se desenvolveu a través do consello infantil. Máis información neste enlace.

Nas xornadas presentarase tamén a pilotaxe do novo marco, cun proxecto piloto en catro localidades de novembro a marzo, co obxectivo de levar á práctica reflexionar. Para iso, conseguiron implicar en cada un dos pobos seleccionados a representantes de tres patas fundamentais: o concello, a educación formal e non formal e a cidadanía. Os nomes do catro pobos daranse a coñecer nas xornadas.