O lector xa sabe que a Asociación Harrera nace coa intención de axudar aos vascos que tiveron que vivir no cárcere, no exilio ou na deportación durante longos anos a causa do conflito político que estivo e que estivo a favor da liberdade en Euskal Herria, para comezar a refacer a súa vida.

Esta asociación ten entre as súas funcións facilitar o acceso directo aos documentos de identidade, permisos de conducir e... aos trámites que hai que actualizar coa Administración; facilitar rapidamente as necesidades de servizos sanitarios por falta de atención de longos anos; coñecer as capacidades de acceso ao mundo laboral para a reinserción da vida e os recursos cos que conta para facer fronte aos gastos mínimos actuais.

Non necesitamos facer demasiado exercicio para saber até que punto son as necesidades. Bástanos con darse conta de que a maioría dos que seguen sufrindo cárcere levan máis de vinte anos, afastados das súas familias, amigos e dos seus pobos. Son moitos os que cumpriron 30 anos, e tamén hai 25 que o fixeron. O que tivo que vivir tantos anos no cárcere (e non imos referirnos aquí ás terribles circunstancias nas que se viu envolvido durante tanto tempo), cando a pena ou condena que se lle impuxo salgue cumprida, ten que cumprir unha segunda condena que non termina nin se menciona. Porque os trens correspondentes a cada etapa da vida (seguramente máis dun) escapáronselle: o resultado de non poder cotizar todos estes anos de xubilación é un simple exemplo; probablemente cambiará a estrutura da súa familia cando estaba na rúa; seguramente os seus amigos e coñecidos viviron en parellas e ocuparon aos seus fillos en tarefas de educación ou coidado; si non se caeu na época de estudante, a empresa que traballaba pode non estar; ou o tipo de traballo que facía.

Onde pode atopar unha posición cara a unha vida normalizada?

Non hai máis que empezar a pensar que, tendo en conta a idade media, as posibilidades de resolver economicamente por si mesmas as necesidades da vida van saír perdidas, polo que, como a axuda dos veciños será obrigatoria, atopámonos ante un reto de extrema necesidade.

A Asociación Harrera está a responder ás necesidades máis perentorias coas achegas voluntarias de cotas que realizan os individuos, asociacións, empresas e institucións. Pero as necesidades aumentaron moito e prevese que vaian crecer, xa que a medida que se van baleirando os cárceres aumenta o número de exreclusos, e o mesmo cando os exiliados e deportados regresan a casa.

Os expertos mundiais en mediación para a resolución de conflitos aseguran que as consecuencias do conflito político tamén deben resolverse si apóstase por unha convivencia real baseada na xustiza. Evidentemente, aínda non chegamos ao compromiso de que esas necesidades sexan recoñecidas como dereitos e sexan retribuidas por decreto.

Nese caso, haberá que seguir respondendo voluntariamente. Por iso, a Asociación Harrera iniciou unha potente campaña para tentar aumentar o número de persoas que farían achegas voluntarias. Tamén participaron nesta campaña escultores e pintores vascos de renome, que doaron as súas obras. Os artistas que se solidarizaron coa campaña son: Juan Gorriti, Doura Salazar, Irantzu Lekue, Eider Eibar, Gonzalo Etxebarria e José Luís Zumeta (este último, levado pola desafortunada pandemia en abril de 2020). Puxeron á venda as caixas pequenas que quedaron embelecidas con estas obras de arte a un prezo moi baixo. Temos, por tanto, unha oportunidade única para gozar das obras destes grandes artistas vascos a través da compra de pequenas caixas serigrafiadas ao longo de todo o ano.

Si, os traballos dos artistas que se recibiron son preciosos. Cada cal parece expresar desde o seu estilo o que sente e ve con este tema ou motivo. A min chamoume a atención sobre todo o que fixo Zumeta. Póñome a mirar e… de súpeto hei visto que é perfecto para este motivo. O que aquí se pode ver é asombroso e tratarei de atraer a miña lectura brevemente.

Dividirei a imaxe en dous partes. Unha metade cara abaixo e outra metade cara arriba.

Na parte inferior

Dereita: Significaría a paz no cemiterio que viviu Euskal Herria tras a guerra de 1936. Sen luz. Todo estaba escuro e morto. Os puntos negros de gran carga, testemuñas das masacres.

Na imaxe de en fronte pódese ver á mocidade levantada, ben pegada á terra, cos ollos moi abertos, os dentes fecheiros e vestida de coraxe (cor de sangue, vermello).

Cara á esquerda: esta actuación da mocidade dá luz ao pobo e xera esperanza (cunha cor verde claro). E aí, eses puntos negros que salpican esa parte da esperanza, serían as consecuencias dolorosas que se produciron na actividade da mocidade.

De novo na parte superior

Pola dereita: a cor vermella ocupa a maior parte. A conciencia de loitar pola liberdade xa se incorporou a máis cidadáns e os resultados empezan a tomar formas no pobo. Aparece algo parecido á árbore que pode ser a árbore de Gernika. As súas raíces atópanse sas no solo e querería dar a entender que todo o territorio está a tentar envolver en si mesmo, coa cor da ikurriña. Tamén valora a achega do feminismo, levando a súa cor até as súas raíces. Pero nesa imaxe, semellante á landra que se ve máis á esquerda nesa escena ou escenario, si mirámolo ben, vénnos á cabeza a imaxe de quen deu a súa vida polo pobo e caeu en mans dos opresores. O destino de quen durante longos anos non tivo máis remedio que sufrir. A terrible situación de fondo na que se atopa o desexo de abandonar algunha vez o exilio ou o cárcere para volver ao pobo. Por iso a cor escurécese aí e aparece como no interior da cápsula. A quen viviu para o pobo e sufriu polo pobo, o feito de non vivir no pobo faille sentir soidade. E, por suposto, non está afeito pedir nada para el e non vai pedir nada. Pero necesítao todo!

E a este cadro vén a Acollida! !

Como podedes ver, o panorama que temos queda perfectamente representado nesta obra de Zumeta de carácter sensible e de mirada severa. Por iso, aínda que é consciente de que á hora de interpretar un debuxo, a través do debuxo indícase unha historia máis dunha e outra que o propio debuxo, podemos dicir que esta obra a realizou prevendo a necesidade da asociación Harrera. Si puidésemos preguntarlle “que queres dicir con este debuxo?”, responderíanos “o que ti mesmo ves”. E si volvésemoslle a preguntar forzando algo máis, coa súa humildade habitual, responderíanos “si fose capaz de dicir o que quero dicir con iso non o debuxaría”. Gustáballe a creación libre e non era partidario de limitar o pensamento a ninguén.

Devandito isto, non nos queda máis que dar a axuda e o apoio necesarios á asociación Harrera. Atención, pois, aos puntos de venda que a partir de agora instalar nos pobos, para adquirir caixiñas cheas de obras de arte e, sobre todo, para apuntarse á asociación.

Gustaríame manter a campaña en quente si alguén se animase a compartir connosco unha lectura de obras doutros artistas solidarios.

Do mesmo xeito que na década de 1960, coa axuda dos artistas vivimos o florecimiento de Euskal Herria, agora, co seu impulso, sigamos xuntos facendo o camiño, dando o apoio necesario aos presos políticos, exiliados e deportados vascos, en beneficio de Euskal Herria e dos vascos, soñando un mundo novo.

Viva Acollida! !
Viva o pobo! !
Viva o País Vasco libre! !