Rosca
O pasado 1 de agosto, unha decena de persoas da familia estivemos en Aranguren. Dous mozos de Aranzadi deron a coñecer de primeira man as escavacións e traballos que se están levando a cabo en Irulegi. Esta visita é moi recomendable, xa que recolle a dimensión do traballo que están a realizar.
A medio camiño, na primeira parada, os de Aranzadi preguntáronnos si algunha vez estiveramos en Aranguren ou si coñeciámolo. Díxenlle que nunca estivera alí, pero que coñecía o val pola loita dos veciños contra o vertedoiro. O mozo de Aranzadi confirma mencionar (el non o creou neses anos) e asegura que "grazas a" esa loita reunir o Concello de Aranguren e constituíuse a mancomunidade. Esta mancomunidade apoiou as escavacións de Irulegi. O Goberno de Navarra non participou no financiamento.
Primeiro asombro e primeira reflexión: por que? A resposta tamén a coñecen vostedes.
Antes de chegar ao castelo de Irulegi, coñecemos os restos do pobo vascón, como vivían, como se constrúen as distintas hipóteses, ás veces confirmadas por outro achado ou que todo se derruba.
Ese pobo vascón foi destruído. Esnaquizada polos romanos, nunha soa rúa localizáronse 102 puntas de frechas. Unha matanza.
Cando volviamos a casa, non podía deixar de pensar na destrución deste pobo vascón e 2.500 anos despois os veciños de Aranguren volveron facer fronte á agresión
Cando volviamos a casa, non podía deixar de pensar en como este pobo vascón foi destruído e 2.500 anos despois os veciños de Aranguren volveron facer fronte á agresión. Lembro unha foto aparecida nos xornais na que se podía ver aos veciños que estaban a deter máquinas cos seus corpos e a un párroco que sangraba dunha ferida na cabeza. Recordo como dicían na televisión que eran violentos, que eran como terroristas, que foran golpeados e detidos.
Ouvimos que o texto que aparece na man de Irulegi é o anterior eúscaro, o protoeuskera ou outra lingua anterior ao eúscaro. Son cousas moi importantes para os filólogos, pero a min, a verdade, cinco.
Acabamos de saber que por facer fronte ao proxecto destrutivo que queren levar a cabo en Aroztegia serán xulgados catro cidadáns, aos que se lles piden grandes cárceres e multas económicas. E na televisión seguimos escoitándoo. O mesmo discurso... outra vez.
Nós somos un fino fío que desde esa man de Irulegi, quizais antes, está a abrirse camiño entre as cadeas. O fío que inventou a ikastola, o fío que se estraña correndo detrás dunha testemuña, o que cortou os cables do pantano de Itoiz e paralizou as centrais nucleares, é o mesmo fío que se colocou ante as máquinas que estaban a construír o vertedoiro de Aranguren, o que paralizou o macroproyecto de Aroztegi. Un fío fino, vello e crebadizo talvez, que facía o seu camiño...
Non sei si eses vascones de Irulegi soltaban ou non relinchos. Nin sequera sei si pódese saber. O que sei é que sentín o eco do seu relincho, claro, alto, forte.
Kontxita Beitia
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Horra Libération egunkariak berriki argitaratu duen idazkia:
“Bayonne” bukatu da, Libérationek “Baiona” idatziko du
Hiri baten izenaren erabilpena ohiturazkoa delarik, egunkari batean izen horren erabilpena aldatzea zaila da. Alta, irakurleen... [+]
Eusko Jaurlaritzak eta Arabako Foru Aldundiak Datu Zentroen instalazioei ateak irekitzen dizkiete horiek arautzeko legedia sortu aurretik. Bilbao-Arasur Dantu Zentroarekin, bere lehen fasea gauzatuta, eta instalatzea amesten duen Solariaren Datu Zentroarekin, 110.000 m2... [+]
Otero jauna, garai honetan artzain honek ez du tarte handirik izaten ezertarako, justuan ibiltzen naiz, baina gaurkoan ezin utzi erantzun gabe zure azken kolaborazioa. Izan ere, sortu didan egonezinak pisua du. Haserrea ere astuna egiten zait. Ez pentsatu, ordea, dela zenbait... [+]
Duela gutxi, asteburu berean, Ertzaintzak bi salaketa jaso ditu: lehenengoa, emakume kolonbiar batena; lekukoen arabera, ertzainak kolpeka jarraitu zuen lurrera bota ondoren eta konorterik gabe zegoela; ospitalean garuneko edema eta paralisi partziala diagnostikatu zizkioten... [+]
Frantziskok "Franciscomanía" zeinuarekin hasi zuen bere Aitasantutza. Fenomeno soziologiko horri esker, Vatikanoko boterearen zirrikituak aldez aurretik ezagutzen ez zituen gaztetasunaren ikono eta Elizako aldaketa-haizeen intsuflatzaile bihurtu zen.
Era berean,... [+]
Euskal Herriko Mugimendu Feministak aurtengo Martxoak 8ko mobilizazioak "faxismoaren, erreakzionarismoaren eta zapalkuntzaren aurkako aliantzak" ehuntzean ardaztu ditu.
Kepa Kortak Naiz-en idatzitako “Musikariaren jakituria” artikuluan faxismoa definitzeko... [+]
Harea-erloju baten bidez irudikatu ohi da denboraren joana. Ospatu berri dugu Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoak 49 urte bete dituela iragan den otsailaren 27an. Urte hauetan guztietan, harearen pisuak ez du oraino estali Saharako populuaren askatasun-nahia eta... [+]
Datorren udaberrian, Stop AHT Zundaketak ekimenak bi urte beteko ditu. 2023ko maiatzean, ADIFek Itza, Sakana eta Goierriko udalei jakinarazi zien zundaketa geoteknikoak eta beste jarduketa batzuk egingo zituela AHTaren Nafarroako korridorea Euskal Y-arekin lotzeko alternatibak... [+]
UEMAk Telegram bidez banatzen duen “Euskararen Hemeroteka” kanalean honoko titularrak irakurri ditut bata bestearen atzetik: “Gipuzkoak euskararen aldeko bide-urratzaile izateko ardura hartu du”, eta jarraian “Udaltzainen hizkuntza eskakizunen... [+]